Wat te doen met (groot)ouder in zijn laatste weken en maanden

[Herman De Croo]

Mijn grootvader is aan de diepe winter van zijn leven bezig, en dat beseft hij steeds meer. Ik heb altijd een goede band met hem gehad, maar de verhouding is de laatste 15 jaar natuurlijk enorm veranderd: ik ben volwassen, en hij takelt af.
Nu spreken we eigenlijk enkel nog over wat ik doe in het leven, over voetbal en nieuws. Ik ga op bezoek om hem te entertainen. Hij beleeft niet zoveel meer, maar is algemeen wel content met zijn dagen.

Zijn er aanraders wat ik nog met hem kan/moet doen? Ik zou bv. graag eens nog zijn ganse leven bespreken, zijn jobs, zijn bezigheden, wat hij deed toen hij mijn leeftijd had etc.. maar tegelijk vrees ik dat dit erg confronterend voor hem kan worden (dat dit allemaal achter de rug is, en er niets meer komt...) Ik zou ook graag nog wat videobeelden samen maken, maar hij zal dat natuurlijk ook raar vinden...

Iemand met tips in gelijkaardige situaties? We hebben allemaal al te maken gehad met ouders en grootouders of geliefden die staan te overlijden.
We gaan in onze maatschappij nogal slecht om met de dood. We steken het weg in een doosje en doen alsof het nooit gaat gebeuren.

 

[Voidski]

Ik weet dat mijn papa met mijn bompa naar bv. de deltawerken is gaan kijken in Nederland. Hij was daar nog nooit geweest, maar had daar wel al veel over gelezen en veel interesse in getoond in het bijzijn van papa.
Aangezien die ab-so-luut niet ergens anders wou gaan slapen is papa 3 dagen op en af gereden, maar ik weet dat die daar twee jaar lang elk familiefeest over praatte. Dat deed voor papa toen toch veel dat die voor zo iets basic zo glunderde. Hebben we toen op de koffietafel eigenlijk nog veel mee gelachen.

We gaan in onze maatschappij nogal slecht om met de dood.

Veel hangt er vanaf hoe het overlijden plaats vindt. Mijn bompa is gestorven in de zetel, nadat hij 's ochtends de bladeren nog bij elkaar had gedaan en erna zen koffietje had gedronken. Dat maakte eigenlijk alles bijzonder gemakkelijk om te plaatsen.
Helaas zijn er ook veel gevallen waar er tot de laatste dagen gevochten wordt in een zware ziekte, of plotse overlijdens in ongevallen, ... Ik kan me perfect inbeelden dat het veel moeilijker is om zo'n overlijden te plaatsen of verwerken.

 

[eniac]

Koester vooral de tijd die je met hem hebt. Dat is mijn allergrootste advies.
Is hij nog actief of vooral bedlegerig? Indien het eerste, neem hem ergens mee naartoe wat hij graag zou doen. Indien het tweede, praat met hem. Indien hij er vrede mee heeft, dan zal hij waarschijnlijk zeer graag vertellen over zijn leven, of wat je maar wil weten. Maar ik vermoed dat hij op zich ook al zal genieten van je aanwezigheid op zich.

Ik ben eind vorig jaar mijn grootvader/peter verloren. Hij was al even bedlegerig, en was snel vermoeid bij praten. Hij genoot van de aanwezigheid, hoe kort het ook was. Zijn kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen. Hij had vrede met wat er te komen stond, en vond het prachtig om iedereen te zien. Mijn dochters maakten dan een tekening, vertelden over school. Ik over het werk, en over mijn loopavonturen. Hij vond het allemaal top.

Z'n laatste uren heeft hij doorgebracht met zijn kinderen en een deel van de kleinkinderen. We wisten dat het zover was. Mijn nonkel zat in de Champagnestreek en is in zijn wagen gesprongen, is aangekomen, en een uurtje later was het zover. Alsof hij gewacht heeft. Hij wist dat het goed was.

Neem ook tijd voor jezelf - hoewel wij het al van begin 2021 zagen aankomen, en hoezeer ik dacht voorbereid te zijn op het ogenblik: nope, het deed pijn, en het doet pijn, en het gemis is zo enorm groot.

 

[pardal]

Mijn grootvader is aan de diepe winter van zijn leven bezig, en dat beseft hij steeds meer.

Geeft hij aan dat hij het beseft? Op welke manier?

Je kan van daaruit vertrekken. Is er nog iets wat hij mist, verdrietig rond is? Zijn er dingen waar hij trots op is wat hij gedaan heeft.

Spreekt hij gemakkelijk over zijn gevoelens?

 

[Herman De Croo]

Hij is al lang voorbij de levensverwachting voor een man, en de laatste keer dat ik hem bezocht zei hij dat hij voelde dat het leven uit hem aan het weggaan was. We zaten elk 5 min te huilen en toen gingen we terug verder.
Al jaren denk ik elke keer ik hem bezocht heb, om goed afscheid te nemen omdat het de laatste keer kan zijn, niet ideaal voor mijn gemoed ma bon.

 

[Chilliewillie88]

Volgens mij is het gewoon belangrijk om aanwezig te zijn. Ik heb zelf nog maar 1 grootmoeder ik bezoek haar iedere week in het rusthuis. Ik merk dat ik zowat het enige kleinkind ben die dit doet. Dat vind ik wel jammer maar ik kan iemand anders zijn rekening niet maken. Vroeger toen ik nog meerdere grootouders had deed ik dit ook regelmatig, maar ik doe dit meestal tijdens mijn middagpauze en dan kwam er al snel iets tussen. Nu is dat het eerste dat in mijn agenda staat en de rest van mijn (werk)dag plan ik rond dat moment heen.

Mijn grootmoeder die is al gelukkig als ze maar gewoon ergens een tas koffie kan gaan drinken. Dat doen we dan ook geregeld. Die gesprekken vallen soms ook wel stil. Maar ik vind dat niet erg en heb ook niet de indruk dat zij het erg vindt. Er moet niet altijd gesproken worden om iets te zeggen.

 

[BrusselmanHermans]

Ik heb jaren mijn werk voor alles gestoken maar nu ik zelfstandige ben geworden en mijn ouders ook ziender ogen achteruit heb zien gaan. Zijn zij en ook voor mijn kinderen het belangrijkste; Ook al verwacht ik dat niet van mijn kinderen. Maar ik maak een avond en een hele dag vrij voor mijn ouders en mijn kinderen doen dat hetzelfde maar op andere dagen. Dus ze zitten amper alleen en zo zou ik het ook wel gewilt hebben. Het hangt er natuurlijk vanaf hoe mobiel hij nog is ?
Bij mij zijn mijn beide ouders nog in leven 88 en 92 jaar en ik probeer hen elke week den dinsdagavond en donderdagmiddag ergens mee te nemen. We gaan de laatste tijd heel veel Zeeland bezoeken en dan doen we een in de mate van het mogelijke met de rolstoelen een dijkwandeling en zien ze graag naar de zee en de boten en dan daarna een lekker kreeftje da's voor hen het leven. 't kan ook best wat avontuurlijker in februari heb ik een tripje gepland met een oltimer, één van de vroegere wagens die ze hadden. Ze zouden nog eens graag naar het atomium gaan en in de bovenste bol eten en dan proberen we dat ook te doen. Bij goed weer huren we nog een vissersboot ( vrij groot spel nog + geen vaarbewijs nodig) en dan komen al de neefjes en nichtjes mee om dan er ne leuke dag van te maken? En het kan ook gewoon zijn dat ze naar mij komen om een pizza avondje te hebben of dat ze naar de kippen komen zien ik heb van mijn beslissing die ik nam geen enkele spijt.

 

[CorrectHorseBattery]

Ik had n overgrootvader die 98 was geworden.
Nooit een eeuwwisseling meegemaakt.
Da wilt dus zeggen dat die 13 jaar was toen wereldoorlog 1 was begonnen en ne volwassen vent was van 40 in wereldoorlog 2
Tot z'n laatste dag gewoon thuis alleen in een appartementje op z'n eentje vlak tegenover het huis van m'n grootouders.
En die trapte nog regelmatig op z'n gemakske op z'n fiets naar de winkel.
Tot op de dag beklaag ik het me nog altijd da die mens eigenlijk nooit 1 straf verhaal heeft verteld over hoe hij da heeft beleefd.
of da'k da nooit aan hem heb gevraagd.

Maar zoals reeds gezegd. Ik denk dat de meeste grootouders al content zijn dat ze hun jongere generaties op een relatieve gelukkige manier kunnen zien opgroeien met voldoende contact en er voor elkaar zijn.

 

[Heroixx]

Aanwezigheid is belangrijk. Gewoon de dingen zijn gang laten gaan, de gesprekken komen vanzelf. Het mag geen bucketlist zijn die je aframmelt. Ik heb met mijn grootmoeder voor haar dood nog eens de fotoalbums bekeken, dat deed haar wel deugd. Kan ook een piste zijn.

 

[Mr. November]

Aanwezig zijn en zoveel mogelijk comfort bieden lijken mij ook de belangrijkste zaken te zijn. Mijn vader is sinds september zwaar ziek en is aan zijn laatste dagen/weken bezig.

Begin deze week stonden we voor de keuze om hem te behandelen op de palliatieve afdeling van het ziekenhuis of hem thuis verder te verzorgen, aangezien ze niet veel meer voor hem kunnen doen. Aangezien mijn moeder zelf verpleegkundige is en er thuis genoeg hulp kan worden voorzien was de keuze natuurlijk snel gemaakt. Nu staat zijn bed in de living en komt er regelmatig volk over de vloer. Ook al beseft hij het niet helemaal meer, ik ben ervan overtuigd dat het hem toch gelukkiger maakt om nog thuis te zijn met constant volk rond hem dan in het ziekenhuis te liggen.

 

[eniac]

Begin deze week stonden we voor de keuze om hem te behandelen op de palliatieve afdeling van het ziekenhuis of hem thuis verder te verzorgen, aangezien ze niet veel meer voor hem kunnen doen. Aangezien mijn moeder zelf verpleegkundige is en er thuis genoeg hulp kan worden voorzien was de keuze natuurlijk snel gemaakt. Nu staat zijn bed in de living en komt er regelmatig volk over de vloer. Ook al beseft hij het niet helemaal meer, ik ben ervan overtuigd dat het hem toch gelukkiger maakt om nog thuis te zijn met constant volk rond hem dan in het ziekenhuis te liggen.

Het vertrouwelijke van de thuisomgeving maakt dat iedereen het (denk ik) toch wat persoonlijker beleeft. We hebben het bij mijn grootvader ook zo gedaan.

Heel veel sterkte, voor wat is en voor wat komen gaat.

 

[fomix]

Zelf heb ik nog niet superlang geleden men grootmoeder verloren die in men jonge jaren een heel stuk van de opvoeding voor haar heeft genomen. Wat ik vooral heb gedaan:
- Zie dat je tijd maakt om op bezoek te gaan. De mensen fleuren er van op al spring je maar voor een half uurtje binnen. Het breekt hun dag een beetje. Zeker in een rusthuis kunnen de dagen nogal snel op elkaar gaan lijken. In mijn geval ging ik elke zondag langs op het tijdstip waarop we vroeger langsgingen om een pistolet te eten toen ze nog thuis woonde.
- Films en foto's kan leuk zijn maar dat doen omdat het 'moet' kan misschien wat geforceerd zijn. Ik heb een selfie waarop de bomma en ik een duckface trekken. Die foto tovert bij de gedachte alleen al een glimlach op men gezicht. Maw, als je genoeg tijd met elkaar doorbrengt komen zulke gedocumenteerde momenten er vanzelf.
- De laatste keer dat ik haar gezien heb zijn we tussen twee corona golven door gaan wandelen (allee, ik haar duwen) in de tuin van het rusthuis. Ze had er toen duidelijk deugd van om nog is buiten te komen in het zonnetje. Ik zei bij men vertrek altijd 'tot volgende week'. Afscheid nemen 'omdat het voor altijd kan zijn' maakt het misschien beladen en zwaar. Ik zou om die reden alleen al opzien tegen een bezoek.

- Men vriendin is nu met haar opa in een boekje bezig 'Opa vertel eens'. Tis een beetje te vergelijken met een vriendenboekje van vroeger. En elke keer dat ze hem ziet doet ze zo een paar vragen uit dat boekje. Tis wat relaxer dan 'ik moet u leven documenteren'.

Men grootmoeder is nu ondertussen 1.5j overleden en ik mis ze nog geregeld. Anderzijds haal ik heel veel voldoening en plezier uit de momenten waarop we beiden goed moesten lachen.
Je kan niet vermijden dat iemand sterft, je kan wel vermijden dat je tobt om gemiste kansen om contact te hebben met die persoon.

 

[Squidward]

Drie van mijn vier grootouders zijn gestorven voor mijn geboorte, op mijn 11 jaar en op mijn 13 jaar. Ik heb daar dus heel weinig ‘aan gehad’ qua verhalen of contact van mens tot mens (want als kind is een grootouder toch anders). Bij erfenissen nu vind ik dan medailles of foto’s en dan vind ik het echt jammer dat er niemand meer is om eens te vertellen.
Grootmoeder van 94 is net teveel van de wereld dat wat ze te vertellen heeft niet te controleren is op waarheid.

Ik volg dus volledig wie zegt ‘vragen stellen’ en dat boekje over opa vertel eens lijkt mij echt een tof idee. Je wil tenslotte ook de man niet gaan herinneren aan de eindigheid, of toch niet te veel. Documenteer de spontane momenten, trek liever een foto over de koffie dan echt te gaan stagen.

Je grootvader heeft ongelofelijk veel geluk met jou, het is echt mooi om lezen.

 

[EvilTwin]

Langs mijn vrouw haar kant is het dikke misérie.

Mijn schoonpa is op zijn 80 van zijn dak gestuikt, maandenlang in coma gelegen en beseft niet goed wat er allemaal gaande is. Hij praat in en uit, onsamenhangend en eerlijk gezegd had hij beter gestorven. Mocht hij de nodige documenten ingevuld hadden ze er de stekker al uitgetrokken; Nu zit al 4 jaar in een stoel, kan niet meer alleen naar toilet, en moet constant verzorgd worden. Maar hij heeft een sterk gestel. Vorige maand heeft hij op zijn 84 voor de tweede maal covid gehad en had gewoon lichte koorts.

Mijn schoonmoeder is niet veel beter af. Die takelt steeds verder af omwille van Parkinson. Hun huis hebben ze mogen verkopen en twee jaar geleden is ze naar een serviceflat verhuisd. Maar het gaat tegenwoordig zo slecht dat ze ook naar een verzorgingstehuis zal moeten. Ze kan nog nauwelijks stappen en valt erg veel. Bovendien is ze tegenwoordig nogal vergeetachtig en gezien de hoeveelheid pillen ze moet slikken ook gevaarlijk. Ze is nog vrij helder, dus de pijn, de angst om te verslechten, financiële aspect zorgen er sinds de val van mijn schoonpa voor dat ze in een soort depressie zit.

Dus ja ... Voor ons is het ook zwaar aan het worden. Als we op bezoek gaan ist altijd slecht nieuws, veel geween, vuile was doen, winkelen voor hen, ... Its bad. Ze verblijven ook nog eens op een afstand rijden. Op den duur steekt het ook tegen om telkens naar daar te gaan en dat wringt want we willen hen natuurlijk niet laten zitten en voelen ons daar schuldig over. De kinderen hebben ook niet veel zin meer, maar snappen de situatie gelukkig wel. Elk weekend is er een dag die we mogen opofferen.

Hopelijk gaat het voor mijn ouders anders. Tis geen aanrader.