Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, er is vandaag de dag geen kat op deze planeet die zijn naam niet kent. Tsjaikovski behoort tot een van de meest gekende componisten die ooit hebben geleefd. Je kan er niet omheen: het werk van de Russische componist wordt vandaag nog steeds volop gespeeld in orkesten, opera’s en balletopvoeringen. De kerstperiode wordt nog jaarlijks opgefleurd door de sprookjesballetten van de Notenkraker en het Zwanenmeer. Zelfs Barbie en Disney zwichtten in het verleden al voor Tsjaikovski met hun verfilmingen van onder andere het Zwanenmeer, de Notenkraker en Doornroosje. Het valt dan ook niet te betwisten dat Tsjaikovski heel wat meesterwerken naliet.
Hoe goed de carrière van Tsjaikovski ook was, zo slecht was zijn “privéleven” – of toch volgens de dominerende maatschappijwaarden aan het einde van de negentiende eeuw. Wanneer Pjotr (Odin Biron) en Antonina (Alyona Mikhailova) elkaar voor het eerst ontmoeten, is Pjotr al ver voorbij de sociaal aanvaardbare trouwleeftijd en had hij al lang een gezin moeten hebben. Dat er geruchten de kop opsteken waarbij de geaardheid van Tsjaikovski in twijfel wordt getrokken, is dan ook niet geheel onverwacht. Om deze geruchten met de grond gelijk te maken, stemt hij in om te trouwen met Antonina. Zij is tot over haar oren verliefd en geobsedeerd door haar man, hij zou het liefst van al zo ver mogelijk van haar wegblijven. Maar goed, genoeg over Tsjaikovski, in deze film focussen we op Tchaikovsky’s Wife.
Antonina denkt er daarentegen anders over. Ze weigert te scheiden en wordt nog meer geobsedeerd door haar (ex?)-man. Ze is ervan overtuigd dat wanneer ze hem even de nodige tijd geeft om op adem te komen, hij haar opnieuw met open armen zal verwelkomen. Wanneer ze dan te weten komt dat Tsjaikovski op mannen valt, stort haar wereld in … of toch tijdelijk. Antonina besluit dat ze nooit zal opgeven om hem terug te winnen. De obsessie naar haar man toe groeit met de dag en haar liefde wordt alsmaar ziekelijker. Zelfs wanneer jonge, knappe mannen zich op een dienbaadje komen aanbieden, houdt Antonina Pjotr in het achterhoofd. In de tussentijd raakt ze verschillende keren zwanger. Aangezien het niet Pjotrs kinderen zijn, staat ze de kinderen keer op keer af aan een weeshuis waar de kinderen uiteindelijk allemaal komen te sterven. Antonina heeft het er echter voor over: door kinderloos te blijven, lijkt het voor haar nog mogelijk dat Pjotr terug zal komen en met haar een nieuw gezin zal stichten. Antonina zakt ondertussen steeds dieper en dieper weg in haar obsessie. Zowel lichamelijk als mentaal wordt ze een wrak dat enkel aan Pjotr denkt en blijft hopen dat hij terug zal komen. Het gaat zelfs zo ver dat ze uiteindelijk voor de rest van haar leven in een psychiatrische instelling zal blijven. Aangezien het verhaal zich afspeelt aan het einde van de negentiende eeuw, weet je dat de behandelmethoden in de psychiatrische instellingen verre van soelaas zullen bieden en dat Antonina waarschijnlijk nog een lange lijdensweg zal afgelegd hebben.
Verder verdient ook de acteerprestatie van de Russische Alyona Mikhailova als Antonina veel lof. De actrice slaagde erin om de continue strijd tussen Antonina haar ‘normale' karaktereigenschappen en haar obsessieve, ziekelijke eigenschappen goed weer te geven. De actrice nam de tijd om haar personage te laten ontwikkelen en vergrootte hierbij stelselmatig de obsessieve en ziekelijke karaktertrekken van Antonina. Overigens ben ik ook helemaal voorstander van hoe de film omgaat met de naaktheid van het vrouwelijk en mannelijk lichaam. De film doorbreekt het taboe rond naaktheid en toont een variatie aan lichamen. Hierbij werd gekozen om een neutrale kijk te geven op deze lichamen en niet zozeer om de lichamen af te beelden als lustobjecten.
Tegenwoordig zijn films met een speelduur van meer dan twee uur, eerder de norm dan de uitzondering. De uitdaging bij zo’n langere films bestaat er dan in om het publiek geboeid te houden. De ervaring leert echter dat een te lange speelduur ervoor zorgt dat films langdradig en uitgerekt aanvoelen. Tchaikovsky’s Wife, die in totaal 143 minuten duurt, bevindt zich hierbij net op het randje. De film hoefde zeker niet langer te duren, iets korter was zeker welkom geweest.
Hoe goed de carrière van Tsjaikovski ook was, zo slecht was zijn “privéleven” – of toch volgens de dominerende maatschappijwaarden aan het einde van de negentiende eeuw. Wanneer Pjotr (Odin Biron) en Antonina (Alyona Mikhailova) elkaar voor het eerst ontmoeten, is Pjotr al ver voorbij de sociaal aanvaardbare trouwleeftijd en had hij al lang een gezin moeten hebben. Dat er geruchten de kop opsteken waarbij de geaardheid van Tsjaikovski in twijfel wordt getrokken, is dan ook niet geheel onverwacht. Om deze geruchten met de grond gelijk te maken, stemt hij in om te trouwen met Antonina. Zij is tot over haar oren verliefd en geobsedeerd door haar man, hij zou het liefst van al zo ver mogelijk van haar wegblijven. Maar goed, genoeg over Tsjaikovski, in deze film focussen we op Tchaikovsky’s Wife.
Van z’n vrouw die hem verafgoodde
Bij de begrafenis van haar man, schrijft Antonina op haar bloemenkrans: “Van z’n vrouw die hem verafgoodde”. Dat mag je dan ook heel letterlijk nemen. Voor Antonina is het liefde op het eerste gezicht wanneer ze Pjotr voor het eerst ontmoet, ook al duurde die ontmoeting slechts enkele minuten. Antonina vertelt aan Pjotr dat ze van hem houdt en niet wil leven zonder hem – ook dit mag je heel letterlijk nemen. Hoewel de rode vlag hier heel duidelijk aanwezig is, stemt Pjotr er toch mee in om met haar te trouwen. Tsjaikovski stelt wel de voorwaarde dat hun huwelijk geen seks of enig lichaamscontact zal omvatten, maar eerder een broer-zus relatie zal zijn. Een doodgelukkige Antonina gaat akkoord en de twee trouwen, ondanks de massale rode vlaggen. Terwijl Pjotr langzaamaan wegkwijnt in de relatie, beleeft Antonina de gelukkigste tijd van heel haar leven. Haar hele leven staat in het teken van Pjotr. Ze raakt geobsedeerd door hem, zelfs in die mate dat ze zonder hem niet kan functioneren. Wanneer Pjotr voor enkele dagen met de trein vertrekt, kan Antonina niets anders bedenken dan de hele periode in het station te blijven om hem op te wachten. Wat ze toen niet wist, was dat het de laatste keer zou zijn dat ze Pjotr ooit zou zien: daags na zijn vertrek vraagt Pjotr de scheiding aan en blijft hij voor de rest van zijn leven zo ver mogelijk uit haar buurt.Antonina's hele leven staat in het teken van Pjotr, zelfs in die mate dat ze zonder hem niet kan functioneren.
Antonina denkt er daarentegen anders over. Ze weigert te scheiden en wordt nog meer geobsedeerd door haar (ex?)-man. Ze is ervan overtuigd dat wanneer ze hem even de nodige tijd geeft om op adem te komen, hij haar opnieuw met open armen zal verwelkomen. Wanneer ze dan te weten komt dat Tsjaikovski op mannen valt, stort haar wereld in … of toch tijdelijk. Antonina besluit dat ze nooit zal opgeven om hem terug te winnen. De obsessie naar haar man toe groeit met de dag en haar liefde wordt alsmaar ziekelijker. Zelfs wanneer jonge, knappe mannen zich op een dienbaadje komen aanbieden, houdt Antonina Pjotr in het achterhoofd. In de tussentijd raakt ze verschillende keren zwanger. Aangezien het niet Pjotrs kinderen zijn, staat ze de kinderen keer op keer af aan een weeshuis waar de kinderen uiteindelijk allemaal komen te sterven. Antonina heeft het er echter voor over: door kinderloos te blijven, lijkt het voor haar nog mogelijk dat Pjotr terug zal komen en met haar een nieuw gezin zal stichten. Antonina zakt ondertussen steeds dieper en dieper weg in haar obsessie. Zowel lichamelijk als mentaal wordt ze een wrak dat enkel aan Pjotr denkt en blijft hopen dat hij terug zal komen. Het gaat zelfs zo ver dat ze uiteindelijk voor de rest van haar leven in een psychiatrische instelling zal blijven. Aangezien het verhaal zich afspeelt aan het einde van de negentiende eeuw, weet je dat de behandelmethoden in de psychiatrische instellingen verre van soelaas zullen bieden en dat Antonina waarschijnlijk nog een lange lijdensweg zal afgelegd hebben.
Feelbadfilm
Tchaikovsky’s Wife, die geregisseerd werd door Kirill Serebrennikov (Petrov’s Flu, The Student), werd op het Cannes Film Festival 2022 genomineerd voor de Palme d'Or en de Queer Palm. De film is verre van een feelgoodfilm die lichte materie behandelt. Wie dus hoopt de cinemazaal al fluitend te verlaten, is eraan voor de moeite. Desalniettemin is Tchaikovsky’s Wife wel een heel interessante film. Meer dan twee uur lang vraag je je af hoe het kan dat iemand zo diep kan wegzinken in een onmogelijke liefde. Je begrijpt maar niet hoe Antonina zo hoopvol kan blijven en zichzelf volledig verliest in zo’n hopeloze situatie. Gedurende de hele film wil je tegen Antonina zeggen: “Wakker worden meisje, ga verder met je leven en maak er het beste van. Je zal opnieuw geluk vinden”. Het einde van de film biedt een antwoord op deze prangende vragen. De waarom-vraag maakt ruimte voor een gevoel van verdriet en medelijden. De soundtrack – die gecomponeerd werd door Daniil Orlov en niet door Tsjaikovski – is een perfecte aanvulling met datgene dat op het scherm te zien en te voelen is. De onrustige en tragische muziek versterkt de (gemoeds)toestand waarin Antonina zich bevindt en doet daarmee wat er van muziek verwacht wordt.Alyona Mikhailova vergrootte stelselmatig de obsessieve en ziekelijke karaktertrekken van Antonina.
Verder verdient ook de acteerprestatie van de Russische Alyona Mikhailova als Antonina veel lof. De actrice slaagde erin om de continue strijd tussen Antonina haar ‘normale' karaktereigenschappen en haar obsessieve, ziekelijke eigenschappen goed weer te geven. De actrice nam de tijd om haar personage te laten ontwikkelen en vergrootte hierbij stelselmatig de obsessieve en ziekelijke karaktertrekken van Antonina. Overigens ben ik ook helemaal voorstander van hoe de film omgaat met de naaktheid van het vrouwelijk en mannelijk lichaam. De film doorbreekt het taboe rond naaktheid en toont een variatie aan lichamen. Hierbij werd gekozen om een neutrale kijk te geven op deze lichamen en niet zozeer om de lichamen af te beelden als lustobjecten.
Tegenwoordig zijn films met een speelduur van meer dan twee uur, eerder de norm dan de uitzondering. De uitdaging bij zo’n langere films bestaat er dan in om het publiek geboeid te houden. De ervaring leert echter dat een te lange speelduur ervoor zorgt dat films langdradig en uitgerekt aanvoelen. Tchaikovsky’s Wife, die in totaal 143 minuten duurt, bevindt zich hierbij net op het randje. De film hoefde zeker niet langer te duren, iets korter was zeker welkom geweest.
Conclusie
Tchaikovsky’s Wife is een film die me wel kan bekoren. Ik wist niet zo goed wat ik ervan kon verwachten en werd dan ook verre van teleurgesteld. De film behandelt een heel interessant thema, namelijk obsessieve liefde, maar kan je bijgevolg niet categoriseren als feelgoodfilm. De hoofdrolspeelster Alyona Mikhailova draagt de film en doet dit uitstekend. Ze neemt de tijd om de ziekelijke, obsessieve eigenschappen van Antonina te laten ontwikkelen. Met zo’n 143 minuten hoefde de film wel niet langer te duren.
Pro
- Prachtige acteerprestatie van Alyona Mikhailova als Antonina
- De visie van de film ten opzichte van naaktheid
- Muziek sluit goed aan bij wat het scherm tracht over te brengen
Con
- De film hoefde zeker niet langer te duren
7.5
Over deze film
Beschikbaar vanaf
5 april 2023
Genre
- Biografie
- Drama
- Historisch
Speelduur
143 minuten
Regie
Kirill Serebrennikov
Cast
Alyona Mikhailova, Odin Biron
Uitgever
Hype Film, Charades, Logical Pictures
