Geschiedenis is een hoop leugens waar men het over eens is. Of het echt grove leugens zijn is betwistbaar, maar dat geschiedenis geschreven wordt door de 'winnaars' is onontkoombaar. Er is een rijke traditie van woord tegen woord in het gevecht om de voetafdruk op onze historie te kunnen vormgeven, absoluut sinds de opkomst van film en televisie. Bekijk de laatste jaren (meer dan veertig zelfs) een figuur als Elvis Presley. Elkeen onder ons heeft een eigen versie van zijn verhaal ergens ooit wel kunnen bekijken. Van made for tv-drama tot blockbusters, The King wordt keer op keer tot leven gewekt en telkens is het 'dé definitieve versie' van het verhaal en 'de mens zoals hij was'. Maakt dat de mist van de geschiedenis enkel dikker of net genuanceerder? Het blijft een vraagstuk. In dit artikel gaan we niet de hort op met een king, maar met een emperor. Met thé emperor, zelfs. Napoleon Bonaparte, zelfs bij leven en welzijn al een controversieel persoon en nu op het grote scherm.
Ridley Scotts Napoleon is sinds 22 november in de bioscoop te zien en zal daarna zijn weg vinden naar Apple TV. Napoleon maakte - naar eigen zeggen - geen fouten, volg hieronder mee om te zien of dat voor de filmmaker ook opgaat!
Tegenwoordig gaan de streamingdiensten ook voluit voor het breedst mogelijke publiek en de prijzenslag binnen de industrie. Vandaar dat eigen producties voor het streamen nu ook in de bioscoop te zien zijn. Killers of the Flower Moon werd voorgesteld in Cannes in samenwerking met Paramount Pictures, deze Napoleon komt er met de hulp van Sony Pictures. Een groot voordeel voor een bedrijf met het budget én de zelfstandigheid van Apple: kiezen met wie je in zee gaat en nergens moeten inboeten aan bang for your buck. Met het gekozen weekend, Thanksgiving in de Verenigde Staten, komt Napoleon ook op een schitterend moment voor het komende awardseizoen. Dit jaar hebben we al een paar echte knallers gezien (yo, Oppenheimer!), vraag is of deze historische epic zich zal kunnen meten met anderen?
Gladiator is voor de meeste filmkijkers wel de bekendste telg uit het oeuvre van Ridley Scott. Hij heeft altijd een interesse gehad in het historische epos en hij was al veel langer geïnteresseerd in het naar het scherm brengen van het verhaal van de Franse krijgsheer. Een andere grote heer in de filmwereld, in feite - laat ons eerlijk zijn - groter, Stanley Kubrick had zijn gedachten gezet op een biografische film rond Bonaparte. Na het succes van 2001: A Space Odyssey kon Kubrick wel wat gedaan krijgen. Helaas ging Napoleon voor hem de geschiedenis in als the greatest movie never made (hier bestaat een heel knap boek over bij Taschen). Het verhaal is zo ontzettend uitgebreid en het bleek zo moeilijk om aan het knippen te gaan, dat de film de diepvries inging. Dit jaar kondigde Steven Spielberg wel aan dat hij toch de uitdaging zou aangaan en aan een zevendelige serie werkt volgens de visie van Stanley Kubrick. Zeven delen. Als we dan kijken naar Scotts dikke 2,5 uur, dan gaan de antennes toch omhoog: kan je dit verhaal recht doen op deze tijdsspanne?
Enter Napoleon Bonaparte. Geboren op Corsica - notoir vlammende karakters - met Italiaanse roots en geen liefhebber van de monarchie. Bonaparte had lef en betere - of dapperdere - inzichten dan velen op hoger niveau in het leger. Hij slaagde erin om de Slag bij Toulouse terug in het voordeel van de Fransen te keren door een gedurfde strategie: een heuvel veroveren en door een kanonnenregen van hogerop de Britten tot terugtrekken dwingen. Het bracht hem de aandacht van superieuren. De eerste stappen in een illustere carrière waren gezet. Maar dit verhaal gebruikt de triomfen van Napoleon op de slagvelden slechts als kleur voor zijn leven daarrond, en dan vooral voor de relatie met de indrukwekkende Joséphine de Beauharnais. Joséphine verloor ei zo na het hoofd tijdens de Terreur. De dood van Robespierre stak daar een stokje voor, maar ze kwam wel heel erg (heel erg) dicht in de buurt van het schavot.
Joaquin Phoenix (8MM, Joker) heeft de juiste magnetische kwaliteit om een kijker aan een scherm te kluisteren. Vanessa Kirby (The Crown, Mission: Impossible - Dead Reckoning) als Joséphine zet een vrouw neer die absoluut op het niveau van haar partner speelt. Maar, Kirby is een volle twintig jaar jonger dan Phoenix, waarmee een groot deel van het probleem 'Joséphine was te oud om Napoleon nog de erfgenaam te geven die hij nodig had' al moeilijker weer te geven is (aannemende dat een film in deze periode geen half uur zal weergeven wat anders de moeilijkheden van conceptie kunnen zijn). En, ook al kan je zeker aannemen dat deze twee mensen elkaar erg zien zitten, het verzengende wat tussen de twee originele liefdespartners speelde, ontbreekt hier. Tot zijn dood zou ze in zijn gedachten spelen, maar nu heb ik de indruk dat het al meevalt als ze tot het avondeten in zijn hoofd zit. Dat is trouwens een bugbear die over gans de productie kan gevonden worden. De decors zijn somptueus, kostuums magnifique en wanneer men aan het veld-slaan slaat, is het indrukwekkend om zien ... alleen loopt Phoenix niet rond als een krijgsheer en politiek beest. Dat zijn leger hem zonder al te veel vragen naar het einde der aarde zou volgen kan je hier met de beste wil van de wereld niet gaan aannemen. Een heerser die zich ondanks een erg povere start tot quasi ultieme heerser opwerkte. In deze film lijkt dat eerder een kwestie van geluk (en dat het hem eerder koud liet of het nu lukte of niet).
Het beste hoorde ik elders - ik geef het toe - en klopt ook als een bus: we kijken naar een reeks vignetten. Er mist een zekere cohesie. Niet voor wie binnenstapt als relatieve Napoleontische leek (misschien), maar voor wie ietwat mee is met de man en zijn verhaal (wat toch een hoop mensen nog steeds zijn) … Scott wou ab-so-luut geen tiendelige reeks maken, dat ware misschien toch wel een idee geweest. Al bij al geeft Ridley Scotts Napoleon ons álles, net zoals de keizer aan zijn Joséphine. Maar net als bij de man zelf wandel je toch weg met een gevoel van onvervulde belofte.
Ridley Scotts Napoleon is sinds 22 november in de bioscoop te zien en zal daarna zijn weg vinden naar Apple TV. Napoleon maakte - naar eigen zeggen - geen fouten, volg hieronder mee om te zien of dat voor de filmmaker ook opgaat!
I found the crown of France in the gutter
Ik val in herhaling, vergeef mij, maar Apple is op vlak van film en tv met héél rasse schreden een power player geworden. Op vlak van durven nieuwe concepten aangaan, is er niemand die aan hen kan tippen. Ja, de output van een Netflix is hoger, maar de eenheidsworst daarmee ook. Apple lijkt meer de tijd te nemen om de pareltjes te zoeken en correct aan zijn publiek aan te bieden. Soms slaan ze de bal mis, kan ook niet anders, maar alles tezamen bekeken is een abo op Apple TV voor de nieuwsgierige of veeleisende (waarom niet allebei?) kijker een prima idee.Tegenwoordig gaan de streamingdiensten ook voluit voor het breedst mogelijke publiek en de prijzenslag binnen de industrie. Vandaar dat eigen producties voor het streamen nu ook in de bioscoop te zien zijn. Killers of the Flower Moon werd voorgesteld in Cannes in samenwerking met Paramount Pictures, deze Napoleon komt er met de hulp van Sony Pictures. Een groot voordeel voor een bedrijf met het budget én de zelfstandigheid van Apple: kiezen met wie je in zee gaat en nergens moeten inboeten aan bang for your buck. Met het gekozen weekend, Thanksgiving in de Verenigde Staten, komt Napoleon ook op een schitterend moment voor het komende awardseizoen. Dit jaar hebben we al een paar echte knallers gezien (yo, Oppenheimer!), vraag is of deze historische epic zich zal kunnen meten met anderen?
Has the course of my life just changed, Napoleon?
86 is hij ondertussen (pas sinds een weekje), Ridley Scott. De man komt uit een familie die film ademt (een grootoom startte een hele resem bioscopen) en zowel zijn broer (Tony: Top Gun, Crimson Tide, Enemy of the State en vele anderen) als zijn zonen en dochter zijn regisseur geworden. Zijn eerste echte stap in bioscoopwaardige films speelde zich ook af tijdens de Napoleontische tijden, The Duellists met Harvey Keitel en Keith Carradine. Door het grote succes van Star Wars zag Scott echter een kans voor grootse films die cinematografisch het publiek van hun stoel konden blazen. Hij nam de opdracht aan om Alien te gaan verfilmen en zijn weg was ingeslagen: Ridley Scott werd synoniem voor publiekstrekkers doorheen elk decennium, van Blade Runner over Thelma & Louise, Hannibal en The Martian (met onderweg een hele catalogus waarvan u zal zeggen 'moh, was hij dat?' De ene weliswaar al succesvoller dan de andere.)Kan je dit verhaal recht doen op deze tijdsspanne?
Gladiator is voor de meeste filmkijkers wel de bekendste telg uit het oeuvre van Ridley Scott. Hij heeft altijd een interesse gehad in het historische epos en hij was al veel langer geïnteresseerd in het naar het scherm brengen van het verhaal van de Franse krijgsheer. Een andere grote heer in de filmwereld, in feite - laat ons eerlijk zijn - groter, Stanley Kubrick had zijn gedachten gezet op een biografische film rond Bonaparte. Na het succes van 2001: A Space Odyssey kon Kubrick wel wat gedaan krijgen. Helaas ging Napoleon voor hem de geschiedenis in als the greatest movie never made (hier bestaat een heel knap boek over bij Taschen). Het verhaal is zo ontzettend uitgebreid en het bleek zo moeilijk om aan het knippen te gaan, dat de film de diepvries inging. Dit jaar kondigde Steven Spielberg wel aan dat hij toch de uitdaging zou aangaan en aan een zevendelige serie werkt volgens de visie van Stanley Kubrick. Zeven delen. Als we dan kijken naar Scotts dikke 2,5 uur, dan gaan de antennes toch omhoog: kan je dit verhaal recht doen op deze tijdsspanne?
You're just a tiny little brute that is nothing without me
Frankrijk heeft een rijk en gevarieerd verhaal. Haar rijkdom en schoonheid spreken al eeuwen tot ieders verbeelding met het Franse hof vooral als schoolvoorbeeld van luxueuze excessen en politieke triomfen (en mijnenvelden). Net dat hof gaat in de late jaren 1780 aan een plots sneltempo richting zwaar weer. Daar waar een bevolking altijd wel klachten heeft, is de levensstijl aan het hof van Versailles en bij de bourgeoisie in Parijs nu een verblindende doorn in het oog van het volk geworden. In 1789 breekt de revolutie uit en gaat Frankrijk zwarte bladen in haar leven tegemoet. In 1793 ontmoeten we in het woelige Parijs Napoleon Bonaparte. Getuige van de executie van koningin Marie-Antoinette (dit is fictie, er is geen aanwijzing dat Bonaparte hier effectief bij was), zien we hoe chaotisch het werkelijk was in de hoofdstad en bij uitbreiding ook in de rest van het land. Het leger lijkt dun verspreid en slecht georganiseerd, er is weinig focus of doelgerichte inzet. Aartsvijand Groot-Brittannië steunt aanhangers van het koningshuis (zaliger) waardoor er onder de inwoners zelf zware onenigheid is, wat het beschermen tegen vijanden van buitenaf bemoeilijkt. Bref, het land is in feite nu al rijp voor nóg een revolutie.Dit verhaal gebruikt de triomfen van Napoleon op de slagvelden slechts als kleur voor zijn leven daarrond.
Enter Napoleon Bonaparte. Geboren op Corsica - notoir vlammende karakters - met Italiaanse roots en geen liefhebber van de monarchie. Bonaparte had lef en betere - of dapperdere - inzichten dan velen op hoger niveau in het leger. Hij slaagde erin om de Slag bij Toulouse terug in het voordeel van de Fransen te keren door een gedurfde strategie: een heuvel veroveren en door een kanonnenregen van hogerop de Britten tot terugtrekken dwingen. Het bracht hem de aandacht van superieuren. De eerste stappen in een illustere carrière waren gezet. Maar dit verhaal gebruikt de triomfen van Napoleon op de slagvelden slechts als kleur voor zijn leven daarrond, en dan vooral voor de relatie met de indrukwekkende Joséphine de Beauharnais. Joséphine verloor ei zo na het hoofd tijdens de Terreur. De dood van Robespierre stak daar een stokje voor, maar ze kwam wel heel erg (heel erg) dicht in de buurt van het schavot.
My destiny is more powerful than my will
Onverdeeld positief is men niet over deze Napoleon. Ridley Scott is een eigenzinnige man, maar een man met vaak toch wel visie. Op zijn minst kan je altijd rekenen op de vraag 'Are you not entertained?' (waarop je meestal wel stevig instemmend knikt). Alleen gaat het hem nu over een echt historisch persoon, gehuld in mythe - toegegeven - doch niettemin overlopend van te controleren bronnen en nog steeds onderwerp van een aantal vrij vaststaande meningen. In Frankrijk is deze film de meest bezochte van Scotts laatste resem werk en toch de minst gesmaakte. Artikels met 'Een aanval op Frankrijk' als titel gingen vlot rond. De keizer blijft een groot deel van het Frans-'zijn' beheersen. Nochtans heeft de film apart een heel aantal zaken die zouden moeten gewerkt hebben. Ridley Scott heeft een oog voor grootse gevechten en spanning. Weinig gevechten zijn ooit grootser geweest dan deze van Napoleon. De man zelf was ontegensprekelijk een karakter zoals er maar weinig de revue passeren. Zijn meteorische succes, tot de verbeelding sprekende privéleven en zo-kon-je-het-niet-verzinnen val uit de collectieve gratie ... Hollywood had een kluif om te verwerken.Alleen loopt Phoenix niet rond als een krijgsheer en politiek beest.
Joaquin Phoenix (8MM, Joker) heeft de juiste magnetische kwaliteit om een kijker aan een scherm te kluisteren. Vanessa Kirby (The Crown, Mission: Impossible - Dead Reckoning) als Joséphine zet een vrouw neer die absoluut op het niveau van haar partner speelt. Maar, Kirby is een volle twintig jaar jonger dan Phoenix, waarmee een groot deel van het probleem 'Joséphine was te oud om Napoleon nog de erfgenaam te geven die hij nodig had' al moeilijker weer te geven is (aannemende dat een film in deze periode geen half uur zal weergeven wat anders de moeilijkheden van conceptie kunnen zijn). En, ook al kan je zeker aannemen dat deze twee mensen elkaar erg zien zitten, het verzengende wat tussen de twee originele liefdespartners speelde, ontbreekt hier. Tot zijn dood zou ze in zijn gedachten spelen, maar nu heb ik de indruk dat het al meevalt als ze tot het avondeten in zijn hoofd zit. Dat is trouwens een bugbear die over gans de productie kan gevonden worden. De decors zijn somptueus, kostuums magnifique en wanneer men aan het veld-slaan slaat, is het indrukwekkend om zien ... alleen loopt Phoenix niet rond als een krijgsheer en politiek beest. Dat zijn leger hem zonder al te veel vragen naar het einde der aarde zou volgen kan je hier met de beste wil van de wereld niet gaan aannemen. Een heerser die zich ondanks een erg povere start tot quasi ultieme heerser opwerkte. In deze film lijkt dat eerder een kwestie van geluk (en dat het hem eerder koud liet of het nu lukte of niet).
I am the most important thing in the world
Er is sprake van 92 minuten extra film die in een Apple TV director's cut zou (kunnen) terechtkomen. Ik hoop van harte dat dit zo zal zijn, want de kijker voelt ook dat er iets mist. Ik zie de militair en ik zie de minnaar, maar ik mis de oprechte verbintenis tussen beiden. Zowel Napoleon als Joséphine lijken teruggebracht naar een paar basiseigenschappen - niet eens hun positiefste - en missen wat hen de perfecte figuren in het oog van die geschiedkundige storm maakte. Er is zóveel juist in deze prent en toch kwam ik met honger buiten. Absoluut het vermelden waard is Rupert Everett (The Importance of Being Earnest, My Best Friend’s Wedding) als Duke of Wellington en Paul Rhys (Saltburn, Widow Clicquot) als Talleyrand.Er is zóveel juist in deze prent en toch kwam ik met honger buiten.
Het beste hoorde ik elders - ik geef het toe - en klopt ook als een bus: we kijken naar een reeks vignetten. Er mist een zekere cohesie. Niet voor wie binnenstapt als relatieve Napoleontische leek (misschien), maar voor wie ietwat mee is met de man en zijn verhaal (wat toch een hoop mensen nog steeds zijn) … Scott wou ab-so-luut geen tiendelige reeks maken, dat ware misschien toch wel een idee geweest. Al bij al geeft Ridley Scotts Napoleon ons álles, net zoals de keizer aan zijn Joséphine. Maar net als bij de man zelf wandel je toch weg met een gevoel van onvervulde belofte.
Conclusie
Hoe dan ook, als de kans zich voordoet om Napoleon mee te pikken, dan moet u het doen. Het verhaal is en blijft bij het intrigerendste wat Europese geschiedenis ons kan bieden, een ontegensprekelijke force of nature die blijvend zijn stempel op niet enkel zijn maar vele landen gedrukt heeft. Visueel is het hele verhaal een absoluut plaatje, ik geef geld (een beetje) om virtueel in dat Frankrijk rond te lopen. Enkel virtueel, ik heb graag een verbinding tussen mijn hoofd en nek. Verhaalgewijs is de vertelling op zich ook prima. Er zit soms - iets te - een disconnect in wat we te zien krijgen en het duo Phoenix/Kirby zal niet de filmgeschiedenis ingaan als ultieme incarnatie van een legendarisch liefdespaar. Toch heeft Ridley Scott hier een ferme film afgeleverd. Al zijn sterkste punten komen hier schitterend uit de verf, het blijft voldoende een spektakelstuk. De belofte van de regisseur dat er mogelijkheid is tot vier uur of meer Napoleon brengt toch water in de mond. We weten wat Ridley op zijn best kan, dat is absoluut iets om naar uit te kijken. Doe daar een sterke ondersteunende cast bij en geef de man dezelfde artistic license als we Hollywood al jaren geven, misschien geen Oscar-kanshebber (ik denk het gewoon niet, toch niet voor de ‘grote’) maar een moet-je-gezien-hebben-kijkervaring niettemin.
Pro
- Epische stijl
- Het personage boeit altijd
Con
- Mist soms cohesie
7
Over deze film
Beschikbaar vanaf
22 november 2023
Genre
- Actie
- Biografie
- Drama
- Historisch
- Oorlog
Speelduur
158 minuten
Regie
Ridley Scott
Cast
Joaquin Phoenix, Vanessa Kirby, Rupert Everett, Paul Rhys, …
Uitgever
Apple Original Films, Sony Pictures
