Vulkanen & aardbevingen-thread

Krakatau blijft op dit moment continu aan hoge activiteit uitbarsten. Op 2 weken tijd is de top van de kegel van de vulkaan met 300 meter gegroeid. Dat gaat gepaard met mogelijke instabiliteit aan de flanken. Alert level is omhoog gegaan naar level 3 en er is specifiek gevraagd om alert te zijn voor tsunami's.
 

Flink wat onrust hier. Na deze video van het YT-kanaal GeologyHub is het niveau van onrust verhoogd van level 2 naar level 3 op een schaal van 4. De lava dome op de top zorgt ervoor dat gassen moeilijker kunnen ontsnappen (een soort van deksel/cap) waardoor de volgende uitbarsting vrij explosief kan worden. Uitbarstingen van deze aard in het verleden zijn altijd vrij explosief en dodelijk geweest, in 1711, 1812, 1856, 1892 en voor het laatst in 1966. Er hebben kleinere uitbarstingen ook plaatsgevonden maar meestal zijn dat lava dome construction phases.

Het patroon van nu is gelijkaardig met de uitbarsting van La Soufrière vorig jaar in de Caraïben en ook met eerdere explosieve uitbarstingen van deze vulkaan. De explosieve uitbarstingen hebben doorheen het verleden het leven gekost aan meer dan 7000 mensen verspreid over verschillende uitbarstingen heen, waardoor het één van de dodelijkste vulkanen in Indonesië is, de vierde dodelijkste in zijn geschiedenis.
 

The network's data indicated the Tonga volcano blast produced an atmospheric pressure wave comparable with that from the biggest ever nuclear explosion - the Tsar bomb detonated by the Soviets in 1961 - but lasted four times longer.

Hoe meer onderzoek vrijgegeven wordt, hoe duidelijker wordt dat het om een enorme uitbarsting en al zeker enorme explosie gaat. Zwaarste explosie gemeten wereldwijd in meer dan 100 jaar, zelfs groter dan eender welke nucleaire test die uitgevoerd werd, van een zelfde kracht als Tsar Bomba maar een langere duur dan (op basis v/d pressure waves).

Van de vulkanoloog Shane Cronin weet ik dat hij onderwaterstudies aan het doen is om de grootte van de krater en dergelijke van de uitbarsting te onderzoeken om nog een beter zicht te krijgen op wat er gebeurd is. Nu gaat het vooral om schattingen die hij zelf ook al gedaan heeft.

This will be evident from the seafloor mapping projects that are due to report their results in the coming weeks.

Geen idee verder of de explosie v/d kracht een goede indicatie geeft over de werkelijke kracht, maar bij de supervulkaan Taupo in zijn laatste "grote uitbarsting" ongeveer 2000 jaar geleden (VEI 7) kwam ook 30 km³ vrij in enkele minuten wat al gelijkstaat aan (mid) VEI 6, dus je kan op korte tijd heel veel uitstoten.


Hier is de paper, ik zie veel bronnen spreken over zwaarste vulkaanuitbarsting sinds 1883, maar ik ben persoonlijk wat verward, want zijn we nu bezig over zwaarste explosie of zwaarste vulkaanuitbarsting, en over dat laatste lijkt de paper niet veel te zeggen. Het zegt wel duidelijk: "zwaarste explosie sinds 1883, en op basis v/d pressure waves zelfs gelijkaardige kracht als Krakatau maar die zijn signaal duurde 30% langer).

Measurements of Lamb wave peak-to-peak pressure amplitudes as a function of distance indicate that the atmospheric pressure pulse generated by the Hunga event is comparable to that of the 1883 Krakatau eruption (12) (Fig. 2F and fig. S8). However, the Krakatau Lamb pulse was approximately 30% longer-duration than that of Hunga at comparable stations (Fig. 2A).

Lijkt mij wel dat men praat over "explosie", dus als men het bij andere bronnen heeft over grootste vulkaanuitbarsting, dan gaat om een verkeerde vertaling of iemand die het verschil tussen vulkaanuitbarsting en explosie niet begrijpt of gewoon iemand die clicks/sensatie wilt. Maar de explosie was dus wel de grootste in +-140 jaar, en dus groter dan alle atoomproeven of andere explosies geassocieerd met vulkaanuitbarstingen in de voorbije 140 jaar.

Toch een geluk dat er eigenlijk geen mensen wonen binnen een straal van 60 km rond de vulkaan.


Dan hebben we dit ook nog.

FJeKhc0aQAA2zQX


Meer details over de aswolk komen binnen.

Eerst werd 20km door de media gerapporteerd, daarna kwamen mensen zeggen via SKEW-T diagrammen dat het toch minstens of ongeveer 30 km blijkt geweest te zijn. Gisteren of eergisteren kwam de prognose van 40km. En nu gaat het al richting 50km. Met een groot gedeelte dat gewoon rond 35 km hoogte zit van de aswolk.

En om er nog volledig mee te lachen, hoe slecht iets kan "agen".

44dcc21b-d15b-11ec-b07d-02b7b76bf47f.jpg


Het eerste veelgehoorde kritiekpunt was: "deze uitbarsting kan niet groot zijn, want de aswolk kwam maar tot 20 km hoogte". 5 maanden later zitten onze schattingen al aan 85 km hoogte.

De schaduw van de pluim of mushroom cloud zelf zegt ook al genoeg.


iVZTXiQ.png


Oranje is de vulkaan. Omcirkeld in rood is het hoofdeiland waarvan de stad op 65 km van de vulkaan ligt. En dan heb ik in het geel een lijn getrokken waarbij je de schaduw van de "wolk" kan zien. Dat alleen al ziet er indrukwekkend uit. De schaduw van de wolk strekt zich 50 tot 100 km uit van tot waar de wolk reikt. Op basis van driehoeksmetingen heb je dan al een beter idee, maar dat gaat dan om de zijkant v/d wolk dus in de werkelijkheid is het wat complexer. Maar gewoon dat geeft al aan dat het geen alledaagse gebeurtenis was.

Mensen met hun schattingen van 20 km hoogte van toen, hebben dat gewoon overgenomen toen van de VAAC reports dat advisories geeft voor vliegverkeer. Een vliegtuig moet niet op hogere altitude gaan vliegen uiteraard. Wat boven 20 km hoogte gebeurt is niet relevant voor de luchtvaart.
 
Laatst bewerkt:
Onrust in IJsland bij het schiereiland van Reykjanes.

FS1LlPvWIAE38BN


Meer dan 3000 aardbevingen in de afgelopen week al gedetecteerd, dicht bij de plaats van de uitbarsting van vorig jaar in het Reykjanesgebied dat activeerde vorig jaar en voor het eerst een uitbarsting had afgelopen jaar, maar deze swarm vind veel meer naar het westen plaats, meerbepaald onder meer nabij de toeristische trekpleister Blue Lagoon. Dit wijst op nieuwe intrusie van magma op diepte.

Het vulkanisch gebied van het schiereiland Reykjanes staat gekend voor veel uitbarstingen op korte tijd gevolgd door eeuwenlange periodes van rust, maar tijdens de periodes van uitbarstingen barst het ene segment na het andere uit meestal over een periode van een eeuw of enkele decennia. Het patroon wordt keer op keer opnieuw waargenomen, en op basis daarvan is het vrij safe om te zeggen dat nieuwe uitbarstingen vroeg of laat zullen plaatsvinden, nadat vorig jaar het gebied in Reykjanes zijn eerste uitbarsting had in 815 jaar tijd.

De uitbarsting van vorig jaar vond wel veel meer naar het oosten toe plaats dan waar de meeste v/d aardbevingen zich nu concentreren.
 
FTiMJGIWYAMqjNo


Bathymetrische map van de Tonga caldera. Diepste punt van de krater is 850 meter onder zeeniveau. Daarmee ligt het diepste punt nu 700 meter lager dan voor de explosie. De krater is 4 km breed nu.


_124897684_pyro-nc.png


Nog een foto van de uitbarsting gezien van het hoofdeiland zo een 70 km verderop.

Op basis van deze cijfers spreek je al minstens over high end VEI 5, en mogelijk low end VEI 6. De volume van de caldera ineenstorting is de grootste sinds 1883 (Krakatau) of 1912 (Katmai).

 
Laatst bewerkt:

GeologyHub is om en gaat nu toch voor VEI 6 op basis van de ondervindingen. Zeer goede video verder!

3vR9JAa.png


Shane Cronin gaat voor VEI 6.2 en daarmee steken we Pinatubo voorbij in 1991 en zou het de zwaarste vulkaanuitbarsting zijn wereldwijd sinds 1912.

FTrACwSWIAIXWPW


In lichtblauw de stukjes die nog boven de zee liggen (kleine eilandjes op de rand van de krater).

De krater en rekening houdende dat ook sommige "slopes" onstabiel zijn en er dus ook al wat materiaal in de krater zal gezakt zijn, kan het zijn zijn dat ze zelfs nog wat dieper was.

De verklaring van waarom zo weinig SO² werd waargenomen zit hem in dat de as / lava / materiaal sulfurarm was en ten tweede dat een deel is opgenomen door de oceaan door chemische reacties 2SO² + O² = 2SO³ en 2SO³+H²O -> H²SO4. Dat is de reden waarom zo weinig SO² werd geobserveerd, en dit dus geen echte consequenties/impact heeft op het wereldwijde klimaat, en indien wel gelimiteerd tot het zuidelijk halfrond.

Nog andere ondervindingen:

- Een enorme landslide heeft zich nog nooit voorgedaan zoals enkele skeptici geopperd hebben
- De energie van de uitbarsting had het equivalent van 9 tot 37 MT TNT en niet 5-6 MT TNT zoals eerder gedacht.
- De tsunami bereikte een maximale hoogte van 20 meter, en dus niet 15 meter.
 
Laatst bewerkt:
Flinke uitbarsting bij de Bezymianny-vulkaan in Kamchatka, in Rusland dus.


bezymianny-volcano-eruption-march-15-2022-bg-1024x500.jpg


bezy_eruption.jpg


De vulkaan nam de laatste weken al wat in activiteit doe. Behoorlijk actieve vulkaan verder, ondanks dat nog voor 1955 vermoed werd dat hij uitgestorven was, en na een flinke uitbarsting in 1955 (VEI 5) die wetenschappers dus ongelijk bewees. Sindsdien is de vulkaan eigenlijk bijna / zo goed als non-stop actief geweest. Periodes van rust hebben nooit langer dan een jaar geduurd.

Aswolk tot 15km hoog, daarmee toch één van de hoogste askolommen van dit jaar.

Er is dus wel degelijk wat ondergronds verzet in Rusland.
 
FUd0Z0zUYAAfX0A


Onverwachte uitbarsting van Mount Bulasan, de vierde meest actieve vulkaan van de Filipijnen (na Mayon, Taal en Kanlaon).

Phreatisch van aard (dus vooral gas en water), maar wel behoorlijk intens.
 

Flink wat onrust hier. Na deze video van het YT-kanaal GeologyHub is het niveau van onrust verhoogd van level 2 naar level 3 op een schaal van 4. De lava dome op de top zorgt ervoor dat gassen moeilijker kunnen ontsnappen (een soort van deksel/cap) waardoor de volgende uitbarsting vrij explosief kan worden. Uitbarstingen van deze aard in het verleden zijn altijd vrij explosief en dodelijk geweest, in 1711, 1812, 1856, 1892 en voor het laatst in 1966. Er hebben kleinere uitbarstingen ook plaatsgevonden maar meestal zijn dat lava dome construction phases.

Het patroon van nu is gelijkaardig met de uitbarsting van La Soufrière vorig jaar in de Caraïben en ook met eerdere explosieve uitbarstingen van deze vulkaan. De explosieve uitbarstingen hebben doorheen het verleden het leven gekost aan meer dan 7000 mensen verspreid over verschillende uitbarstingen heen, waardoor het één van de dodelijkste vulkanen in Indonesië is, de vierde dodelijkste in zijn geschiedenis.


Kreeg deze melding op Twitter.

Harmonic Tremor is een signaal dat niet te negeren valt, en bij vulkanen die "frequent actief" zijn bijna altijd een insinuatie zijn voor een nakende uitbarsting, kwestie van uren of dagen dan.
 
- In Congo barstte Nyirangongo uit, met lavastromen die de buitenranden van de stad Goma bereikten. Die lavastromen en de paniek die het vervolgens veroorzaakte heeft helaas wel doden veroorzaakt. Ook is er opnieuw schade, ook omwille van de onrust na de vulkaanuitbarsting. Er was vrees voor een tweede uitbarsting onder Goma zelf of onder het meer, maar die is voorlopig uitgebleven. Het gevaar is echter nog niet volledig geweken, maar dat is het eerlijk gezegd nooit daar.


Dit is een slecht signaal voor dat risico omdat een jaar geleden een groot deel van de magma bewoog naar onder het meer, maar uiteindelijk zakte de activiteit, maar dit kan wijzen dat de magma zich nog altijd daar bevindt.

Het vinden van dode vissen in het meer zou wijzen op verhoogde concentraties van gas (zoals CO² en H²S). De vrees is er vooral omwille van het gevaar van een limnische uitbarsting. Voorbeelden van limnische erupties in het verleden bij andere meren zijn Lake Monoun bij Kameroen in 1984 (toen 37 doden) en Lake Nyos in eveneens Kameroen in 1986 dat toen meer dan 1700 doden veroorzaakte.

Een limnische uitbarsting (uitbarsting in zoet water) is een natuurverschijnsel waarbij opeens een grote hoeveelheid koolzuurgas (of methaan) uit een meer omhoog komt. Dit gas heeft zich in de periode ervoor opgehoopt in de diepten van het meer. Dit kan tot een natuurramp leiden waarbij mensen en dieren langs de oevers verstikt raken en soms op grote schaal overlijden.

Het verschijnsel wordt veroorzaakt doordat zich onder water een laag vormt waarin veel koolzuurgas of methaan is opgelost. Die gassen kunnen geologisch van oorsprong zijn of afkomstig zijn van rottend organisch materiaal op de bodem. Door de druk van de hogere waterlagen kan zich meer gas oplossen dan onder normale atmosferische druk. Wanneer dat diepe water in beweging komt, door bijvoorbeeld een aardverschuiving of een aardbeving, en aan minder druk is blootgesteld, komt het gas vrij en veroorzaakt verdere turbulentie en het uittreden van nog meer gas. Het fenomeen wordt wel eens vergeleken met een flesje koolzuurhoudende frisdrank dat plots wordt geopend.

In 1984 deed dit verschijnsel zich voor in het Monounmeer in Kameroen. In 1986 kwamen bij een uitbarsting in het Nyosmeer, eveneens in Kameroen, 1.724 mensen en duizenden dieren om het leven. In het Kivumeer,[1] op de grens tussen Congo-Kinshasa en Rwanda, zou zich in de toekomst hetzelfde kunnen voordoen.

Het Kivu meer in DR Congo is welgekend voor dat risico, en bevindt zich nabij dichtbevolkte gebieden.

Lake Kivu is not only about 1,700 times larger than Lake Nyos, but is also located in a far more densely populated area, with over two million people living along its shores, and the part within the Democratic Republic of the Congo is a site of active armed conflict and low state capacity for the DRC government. Lake Kivu has not reached a high level of CO2 saturation yet; if the water were to become heavily saturated, a limnic eruption would pose a great risk to human and animal life. Two significant changes in Lake Kivu's physical state have brought attention to a possible limnic eruption: the high rates of methane dissociation and a rising surface temperature. Research investigating historical and present-day temperatures show Lake Kivu's surface temperature is increasing by about 0.12 °C per decade. Lake Kivu is in close proximity to potential triggers: Mount Nyiragongo (an active volcano which erupted in January 2002 and May 2021), an active earthquake zone, and other active volcanoes.

While the lake could be degassed in a manner similar to Lake Monoun and Lake Nyos, due to the size of Lake Kivu and the volume of gas it contains, such an operation would be expensive, running into the millions of dollars. A scheme initiated in 2010 to use methane trapped in the lake as a fuel source to generate electricity in Rwanda has led to a degree of CO2 degassing. During the procedure for extracting the flammable methane gas used to fuel power stations on the shore, some CO2 is removed in a process known as catalyst scrubbing. It is unclear whether enough gas will be removed to eliminate the danger of a limnic eruption at Lake Kivu.

Het grote gevaar bij zo een type uitbarsting is dat het zonder waarschuwing zou kunnen optreden, en dat het moeilijk te voorspellen valt. Potentieel kan dus een erg dodelijk fenomeen hier optreden.
 
FUd0Z0zUYAAfX0A


Onverwachte uitbarsting van Mount Bulasan, de vierde meest actieve vulkaan van de Filipijnen (na Mayon, Taal en Kanlaon).

Phreatisch van aard (dus vooral gas en water), maar wel behoorlijk intens.
Een week later, een 2e uitbarsting.

FVBQWRoUUAAXzQj


Deze keer zijn meer regio's getroffen.
 
0bhs0jo.jpeg


Kleine earthquake swarm bij Chaine des Puys, vulkanisch van oorsprong. Laatste activiteit waarvan bewezen is hier rond 6000 jaar geleden. De bekendste vulkaan/top in dit vulkanisch massief is de Puy de Dome bij Clermont Ferrand die voor het laatst 8000 jaar geleden uitbarstte. Tot op heden de enige vulkaan die ik met eigen ogen zag.


Verder in Japan deze vulkaan uitgebarsten. Deze vulkaan Sakurajima is één van de meest actieve vulkanen ter wereld, en de stad bij de vulkaan wordt wel het "Napels van het oosten" genoemd, genaamd Kagoshima. De vulkaan is bijna continu actief met geregeld, bijna dagelijks uitbarstingen sinds 1955. Maar de uitbarstingen zijn over het algemeen "klein", en ondanks de uitbarstingen neemt de druk al een gehele tijd toe, daarom is de kans groot dat in één van de komende decennia het tot een zeer grote uitbarsting zal komen. Gisteren en vandaag vonden bovengemiddelde uitbarstingen plaats, maar de reden achter het verhogen van alert level status 3 naar level 5 (het allerhoogste) is voor mij wat onduidelijk. Het zou erop kunnen wijzen dat data van de vulkaan wijst dat die "zeer grote uitbarsting" nu wel erg nabij is. Daarnaast gaat het om een vulkaan nabij een dichtbevolkt gebied.


De "laatste grote uitbarsting" zoals ik ze zou definiëren is uit 1914. De vulkaan deelt ook dezelfde magmakamer als de uitbarstingen die de Airacaldera vormde. Die vond plaats 22.000 jaar geleden en is één van de grootste vulkaanuitbarstingen wereldwijd in de laatste 25.000 jaar geleden.
 
Laatst bewerkt:
0bhs0jo.jpeg


Kleine earthquake swarm bij Chaine des Puys, vulkanisch van oorsprong. Laatste activiteit waarvan bewezen is hier rond 6000 jaar geleden. De bekendste vulkaan/top in dit vulkanisch massief is de Puy de Dome die voor het laatst 8000 jaar geleden uitbarstte.
Extra info van Wikipedia:

The Chaîne des Puys is located on the Limagne fault, a major part of the European Cenozoic Rift System which formed during the creation of the Alps roughly 35 million years ago.[5] The region has a wide variety of geologic features formed by the rifting. The mountain chain itself began to form approximately 95,000 years ago, and the volcanic activity that formed the range stopped about 10,000 years ago.[3] The majority of the cones were formed by Strombolian eruptions, and these cones usually have well-defined summit craters. Some have nested craters, and others show broken rims where lava poured through.[3]

In contrast, Puy de Dôme was created by a Peléan eruption; this type of eruption is characterized by long dormant periods periodically interrupted by sudden, extremely violent eruptions.[3]

Future eruptions at the Chaîne des Puys are possible and would result in the formation of new mountains

6000 jaar geleden is op geologisch vlak natuurlijk nog maar heel kort geleden en het kan nog wel even duren voor een nieuwe uitbarsting zal komen, maar het is wel even gek te bedenken dat die toch wel toeristische trekpleister een "extreem gewelddadige uitbarsting" kan veroorzaken. We zijn het gewoon van de gebruikelijke plaatsen: de Ring of Fire en wat gekende vulkanen her en der. Puy de Dôme hoort in feite ook in dat rijtje thuis, maar het zou toch opmerkelijk zijn mocht dat morgen gebeuren.
 
6000 jaar geleden is op geologisch vlak natuurlijk nog maar heel kort geleden en het kan nog wel even duren voor een nieuwe uitbarsting zal komen, maar het is wel even gek te bedenken dat die toch wel toeristische trekpleister een "extreem gewelddadige uitbarsting" kan veroorzaken. We zijn het gewoon van de gebruikelijke plaatsen: de Ring of Fire en wat gekende vulkanen her en der. Puy de Dôme hoort in feite ook in dat rijtje thuis, maar het zou toch opmerkelijk zijn mocht dat morgen gebeuren.
Er is ook wel meer nodig dan enkele "aardbevingen" die vulkanisch van aard zijn. Maar ik denk dat wel veel mensen soms de fout maken dat een slapende vulkaan technisch gezien wel nog altijd actief is. Het is geen "dode vulkaan". Slapende vulkanen kunnen terug wakker worden, maar zijn in een periode waarin ze relatief weinig tot geen activiteit tonen. Er zijn wel meer gevallen bekend van vulkanen of vulkanische regio's die eigenlijk duizenden jaren of soms zelfs tienduizenden jaren weinig activiteit vertonen, en dan op korte tijd relatief veel uitbarstingen hebben. Het probleem bij dit soort vulkanen is dat er relatief weinig over geweten is, het gaat nu wel om een vulkaan in Frankrijk, dus westerse wereld, maar er zijn heel veel gevallen waarvan we wellicht nog steeds niet weten dat het om een vulkaan gaat of gewoon weinig gekend is omtrent de historie, omdat er geen of weinig onderzoek naar gedaan wordt.

Daarnaast kan het patroon van een vulkaan ook altijd veranderen. De aarde beweegt. Nieuwe vulkanen vormen zich. Andere vulkanen worden inactief en na een tijd is er door erosie ook weinig nog te zien. Ook varieren de type uitbarstingen vaak, zelfs binnen een vulkaan afhankelijk van periode tot periode. Het is best complex.

Puy De Dome / Chaine des Puys bevinden zich niet aan een plaatrand, dus het gaat om intraplaat vulkanisme (of een hotspot). Bij intraplaat vulkanisme is er een zeer irregulier patroon, dat zie je ook bij aardbevingen. In zekere zin bevat België ook enkele relatief actieve intraplate breuklijnen (en ter uitbreiding de gehele Rijndelta), die de aardbeving van Basel en aardbeving van Verviers onder meer voortbrachten. Bij aardbevingen op het vasteland van Europa (dus noord v. Middelandse Zeegebied) is er vaak het patroon dat er onrust is op korte tijd afgewisseld door langdurige periodes van rust. De New Madrid quakes zijn een (extremer) voorbeeld hiervan. En het gaat vaak om "riftzones". De Rijndelta is een soort van "vermoedelijk gefaald riftzone" en ook een restant v. een iets actiever Europees geologisch verleden gezien nog niet zo lang geleden Europa eerder een verzameling van microcontinenten was, en toen de zeespiegel wat hoger lag in een warmer klimaat ook heel veel ondiepe zeeën bevatte. De Alpen zijn zo bijvoorbeeld gevormd door het samenklitten van 2 "microcontinenten".

1024px-Europe_topography_ECRIS.png


Min of meer die riftzones in kaart gebracht.

Lager Rijndelta bevat een deel v. Belgisch Limburg en bevat de breuklijn die de aardbeving van Roermond in 1992 veroorzaakte. Misschien een aardbeving die de oudere BG'ers nog zullen herinneren of gevoeld hebben als ze in die regio woonden.
 
6000 jaar geleden is op geologisch vlak natuurlijk nog maar heel kort geleden en het kan nog wel even duren voor een nieuwe uitbarsting zal komen, maar het is wel even gek te bedenken dat die toch wel toeristische trekpleister een "extreem gewelddadige uitbarsting" kan veroorzaken. We zijn het gewoon van de gebruikelijke plaatsen: de Ring of Fire en wat gekende vulkanen her en der. Puy de Dôme hoort in feite ook in dat rijtje thuis, maar het zou toch opmerkelijk zijn mocht dat morgen gebeuren.
Ook nog even erbij vermelden dat je ook niet blind mag staren op die jaartallen. Kunnen misleidend zijn. Op die schaal kan je je snel miskijken, en zo veel is nu ook niet gekend over het geologische verleden. Maar een volledig zicht heb je daar niet mee. Je hebt het over de laatste activiteit, maar je hebt niet de volledige tijdsschaal van alle activiteit. Geologische tijdsschalen kunnen wat misleidend zijn ook, en een vals gevoel v. zowel veiligheid of onrust geven. Vals gevoel v. veiligheid = de vulkaan is slapend, geen bedreiging. Vals gevoel v. onrust = de vulkaan heeft zeer explosieve uitbarstingen in het verleden gehad, en zal dat opnieuw doen. Maar dat kan even goed binnen 10.000 jaar dus geen zorgen voor alle generaties voordien. Ook kan je je blind staren op de grootste uitbarstingen en daarbij kleinere vormen v. activiteit ten onrechte missen (yellowstone is daarvan een voorbeeld bvb. de vulkaan heeft zijn laatste uitbarsting gehad 600.000 jaar geleden, en barst elke 600.000 jaar ongeveer uit. Dat is een valse mythe die gewoon op elke manier mogelijk onjuist is. Te beginnen met dat "superexplosies" recenter hebben plaatsgevonden en er zelfs veel hydrothermische uitbarstingen geweest zijn in de laatste 10.000 jaar (een stuk of 20, de geiser Old Faithful is daar zelfs een restant van).

Maar niet alleen dat, er is ook de grote IJstijd en die heeft ook zijn impact op geologische activiteit. Er zijn wel wat uitbarstingen bekend v. ongeveer 10.000 jaar geleden, maar na een IJstijd veranderen de zeespiegel en de druk die het ijs op de Aarde heeft (of een vulkaan) is niet te onderschatten en verandert de werking ervan. Ook is er het fenomeen isostasie. En anderzijds zijn vulkanen die boven water lagen nu onder water (of andersom als je een ijstijd ingaat en de zeespiegel afneemt, waarbij water ook "druk" oefent op de bodem en wederom het patroon verandert.

Laacher See (een vulkaan die in de sensatiemedia soms als supervulkaan wordt beschreven) is ten eerste al sowieso geen "supervulkaan" want de uitbarsting was meer vergelijkbaar met de bekende Pompeii uitbarsting van de Vesuvius, en ten tweede is de uitbarsting tot stand gekomen door die veranderingen bij het verlaten v. de ijstijd, door "rebounding van isostasie" en door terugtrekken van gletsjers. En daar moet je ook rekening mee houden. De omstandigheden over grote tijdschalen kunnen namelijk anders zijn.

En ja, op het Noordelijk hemisfeer wijst veel onderzoek uit op sterk verhoogde vulkanische activiteit bij het einde van de laatste IJstijd (dus na de initiële periode v. opwarming). Diezelfde activiteit zou trouwens één van de factors achter een "tussenijstijd" kunnen zitten, genaamde jonge dryas-periode. Een duizendjarige periode van afkoeling enkel en alleen op het noordelijk halfrond terwijl het zuidelijk halfrond opwarmde. (oceaancirculaties zoals een verzwakte Golfstroom door smelten v. ijs en verstoren v. balans zoetwater zullen de andere factor zijn).
 
Ook nog even erbij vermelden dat je ook niet blind mag staren op die jaartallen. Kunnen misleidend zijn. Op die schaal kan je je snel miskijken, en zo veel is nu ook niet gekend over het geologische verleden. Maar een volledig zicht heb je daar niet mee. Je hebt het over de laatste activiteit, maar je hebt niet de volledige tijdsschaal van alle activiteit. Geologische tijdsschalen kunnen wat misleidend zijn ook, en een vals gevoel v. zowel veiligheid of onrust geven. Vals gevoel v. veiligheid = de vulkaan is slapend, geen bedreiging. Vals gevoel v. onrust = de vulkaan heeft zeer explosieve uitbarstingen in het verleden gehad, en zal dat opnieuw doen. Maar dat kan even goed binnen 10.000 jaar dus geen zorgen voor alle generaties voordien. Ook kan je je blind staren op de grootste uitbarstingen en daarbij kleinere vormen v. activiteit ten onrechte missen (yellowstone is daarvan een voorbeeld bvb. de vulkaan heeft zijn laatste uitbarsting gehad 600.000 jaar geleden, en barst elke 600.000 jaar ongeveer uit. Dat is een valse mythe die gewoon op elke manier mogelijk onjuist is. Te beginnen met dat "superexplosies" recenter hebben plaatsgevonden en er zelfs veel hydrothermische uitbarstingen geweest zijn in de laatste 10.000 jaar (een stuk of 20, de geiser Old Faithful is daar zelfs een restant van).

Maar niet alleen dat, er is ook de grote IJstijd en die heeft ook zijn impact op geologische activiteit. Er zijn wel wat uitbarstingen bekend v. ongeveer 10.000 jaar geleden, maar na een IJstijd veranderen de zeespiegel en de druk die het ijs op de Aarde heeft (of een vulkaan) is niet te onderschatten en verandert de werking ervan. Ook is er het fenomeen isostasie. En anderzijds zijn vulkanen die boven water lagen nu onder water (of andersom als je een ijstijd ingaat en de zeespiegel afneemt, waarbij water ook "druk" oefent op de bodem en wederom het patroon verandert.

Laacher See (een vulkaan die in de sensatiemedia soms als supervulkaan wordt beschreven) is ten eerste al sowieso geen "supervulkaan" want de uitbarsting was meer vergelijkbaar met de bekende Pompeii uitbarsting van de Vesuvius, en ten tweede is de uitbarsting tot stand gekomen door die veranderingen bij het verlaten v. de ijstijd, door "rebounding van isostasie" en door terugtrekken van gletsjers. En daar moet je ook rekening mee houden. De omstandigheden over grote tijdschalen kunnen namelijk anders zijn.

En ja, op het Noordelijk hemisfeer wijst veel onderzoek uit op sterk verhoogde vulkanische activiteit bij het einde van de laatste IJstijd (dus na de initiële periode v. opwarming). Diezelfde activiteit zou trouwens één van de factors achter een "tussenijstijd" kunnen zitten, genaamde jonge dryas-periode. Een duizendjarige periode van afkoeling enkel en alleen op het noordelijk halfrond terwijl het zuidelijk halfrond opwarmde. (oceaancirculaties zullen de andere factor zijn).
Het is verleidelijk om die tijdsschalen zo te interpreteren dat elke vulkaan een tijdslimiet heeft waarop die moet uitbarsten, terwijl we inderdaad véél te weinig weten over de geologisch voorgeschiedenis op een langere termijn en de geologische omstandigheden, die voorwaarden creëren om tot een uitbarsting te komen, ook regelmatig wijzigen. De mensheid is sinds ca. 10.000 voor Christus zijn opmars beginnen maken in de vorm van sedentaire samenlevingen en politieke organisatie, en de geschiedschrijving dateert nog van veel recenter maar dan moet je ook gaan bedenken dat een globaal bewustzijn (post-Colombiaans na 1492) en systematisering van de geologische wetenschap van een nog veel recentere tijd dateert ...

Dat zijn héél veel nuances in onze huidige kennis en er zijn fenomenaal veel gaten in onze kennis. Ik begrijp wel dat het voor een rampenfilm interessant is om te zeggen: "Yellowstone barst om de zoveel tijd uit en we zijn overdue ...", maar de media neemt dat voor waar aan en zo ontstaan misverstanden.
 
Exact. Er zijn zelfs uitbarstingen van vrij recent waarvan we niet eens weten waar ze plaatsvonden. Bijvoorbeeld de uitbarsting van 1809-1810 die een globale impact had, en "het jaar zonder zomer" uitbarsting van Tambora voorafging, is bijvoorbeeld niet geweten welke vulkaan dit heeft gedaan, en dat is maar 200 jaar geleden. Hoe verder je teruggaat, hoe moeilijker het wordt. Meer dan waarschijnlijk in een laagbevolkt gebied gebeurd, ergens op het zuidelijk halfdrond ergens in Oceanië, mogelijk Zuid-Amerika of Zuidoost-Azië. Maar dus niet geweten waar.

Van de grootste uitbarstingen in de laatste 2500 jaar is niet geweten waar ze plaatsvonden. Bijvoorbeeld een uitbarsting in of rond 425BC, geen idee waar, maar grootste spoor nagelaten in de ice cores van alle uitbarstingen in die periode, consistent keer op keer, zowel op de zuidpool als de noordpool. De uitbarstingen tussen 535 en 547 is ook niet geweten om welke het gaat (wellicht drie verschillende uitbarstingen, één op noordelijke hemisfeer in 535-536, een in de tropen in 540, en nog een in 547), maar wel meer dan waarschijnlijk zijn stempel gedrukt op de geschiedenis. De 540's zijn een grote kanshebber voor koudste decennium wereldwijd of noordelijk halfrond in opnieuw de laatste 2000 jaar, toch aanwijzingen dan kouder in eender welk decennium in de "kleine ijstijd", en ook een scherpere duik met omliggende decennia dan bij eender welk decennia tijdens kleine ijstijd, hoewel er al een periode van afkoeling gaande was sinds ongeveer de 2e of 3e eeuw na Christus. Valt dan ook nog eens samen met de plaag van Justinianus en is meer dan waarschijnlijk de oorsprong van "mythes en legendes" zoals Ragnarok en Fimbulwinter. Onderzoek wijst uit dat vooral Scandinavië zwaar getroffen werd in die periode door de klimaatverandering. En gaat ook om een periode van zeer veel (soms blijvende) veranderingen in Europa en het Midden-Oosten, maar daar speelt die plaag ook een rol in, en die waren ook al aan de gang toen voor de 6e eeuw.

535-536 kan geografisch gezien alleen maar Alaska, Kamchatka, Aleuten of IJsland zijn (of iets op die breedtegraden). Door het karakter van IJslandse uitbarstingen en de nabijheid met Europa en Scandinavië is IJsland een grote kandidaat. Toen ook onbewoond door mensen, dus kan zo "gemist" zijn door de mensheid. En IJslandse uitbarstingen zijn ook dicht bij het Groenlandse IJs dus kunnen een grote signatuur achterlaten in het ijs qua composities, zeker als de wind gunstig is. Maar er is geen enkele IJslandse vulkaan waarvan geweten is dat in die periode een uitbarsting plaatsvond.

Voor 540 kan een eerdere uitbarsting v. Krakatau (die groter was dan 1883), maar kan niet met zekerheid bepaald worden. Tavurvur in Papoea-Nieuw Guinea is een kandidaat voor 540 of 547. Ilopango in Centraal Amerika kan, maar is voorlopig een mismatch met een eeuw verschil wat kan omdat Santorini ook tegenstrijdig is qua signaal in het ijs met archeologisch bewijs, die verschillen ook bijna een eeuw met elkaar, santorini heeft mogelijk geen grote signatuur achtergelaten in het ijs, vandaar evt. verwarring, maar ook koolstofdatering mismatcht met de archeologische dateringen, wat het alleen maar verwarrender maakt. Een andere "nog grotere uitbarsting" vond toen ook plaats in Alaska (Aniakchak in 1627BC). Ijskernen kunnen een hulp zijn, maar zegt ook niet alles. En ook kunnen twee "grote uitbarstingen" die kort na elkaar volgen, bijvoorbeeld in hetzelfde jaar voor een vreemd signaal zorgen (zowel qua afleiden v. geografische locatie alsook qua hoeveelheid), en hoeveel so2/as op de polen terechtkomt is soms ook afhankelijk van het weer en klimaatpatronen. En ook qua chemische compositie v/d uitbarsting. De uitbarsting van Tonga eerder dit jaar was vrij SO²-arm dus zal wellicht geen signaal achtergelaten hebben op de ijskappen. Maar die zal ook geen (grote) impact gehad hebben op het klimaat.

Om maar te zeggen.. het is niet zo simpel als het lijkt. Het zijn "reconstructies" dat men tracht te doen. Er is nog heel veel te ontdekken en te leren. In zekere zin is het soort van detectivewerk voor wetenschappers.
 
Laatst bewerkt:
Terug
Bovenaan