Aanstootgevend taalgebruik vervangen in kinderboeken van Roald Dahl

[Creeping Death]

Er is niks veranderd op basis van kritiek. Wie bepaalt er wanneer iets dient aangepast te worden tout court? Altijd de eigenaar en de uitgever, toch? Moeten ze je een hele uitleg geven waarom scène X of Y misschien geschrapt is uit een film voor die uitkomt? En als dat is omdat die misschien te gevoelig lag, moet je het dan ook weten? Dat hoort bij uitgeven, je doelpubliek kennen en je boodschap daarop aanpassen.

Maar waar startte het in dit geval met een roepende minderheid?

Goh, Netflix is eigenaar van de Story Company en heeft de rechten op (quasi alle) IP's.
Na kan je toch niet ontkennen dat bedrijven van die grootte niet graag controverse hebben en alles heel safe maken. Om zo maar niemand tegen de schenen te shoppen en hun winst (hopelijk) te maximaliseren. In dat opzicht wordt er imo wel een minderheid bediend. (Nog) niet roepend weliswaar

 

[Loser]

Goh, Netflix is eigenaar van de Story Company en heeft de rechten op (quasi alle) IP's.
Na kan je toch niet ontkennen dat bedrijven van die grootte niet graag controverse hebben en alles heel safe maken. Om zo maar niemand tegen de schenen te shoppen en hun winst (hopelijk) te maximaliseren. In dat opzicht wordt er imo wel een minderheid bediend. (Nog) niet roepend weliswaar

Maar dan is élke edit die eerst de schrijver zelf aanbrengt, daarna de editor aanbrengt in naam van de uitgever, later nog eens de vertaler en de editor van dié uitgever een "bediening van minderheden". En dat is ook zo. Maar dat is altijd en eeuwig zo geweest, bij elke schriftelijke uitgave, bij elke film... Dan heb je het gewoon over editoriale keuzes.

Het is niet dat Netflix iets is opgelegd van bovenaf, of dat de Roald Dahl Company tegen de wil om nu plots door de woke-dictatuur dingen wordt opgelegd. Dit is een beslissing van een uitgever om in functie van een bepaald doelpubliek. Alle ander editoriale keuzes moeten niet worden uitgelegd of verantwoord om maar te laten zien dat ze niet politiek geïnspireerd moeten zijn, ik snap niet goed waarom deze plots wel. Nee, dat klopt niet. Ik snap het wel Want het is omdat de kritiek vooral komt van mensen die kritiek hebben op die "politieke" kant en daarvoor elke aanpassing aangrijpen.

 

[Hazz]

Er is niks veranderd op basis van kritiek. Wie bepaalt er wanneer iets dient aangepast te worden tout court? Altijd de eigenaar en de uitgever, toch? Moeten ze je een hele uitleg geven waarom scène X of Y misschien geschrapt is uit een film voor die uitkomt? En als dat is omdat die misschien te gevoelig lag, moet je het dan ook weten? Dat hoort bij uitgeven, je doelpubliek kennen en je boodschap daarop aanpassen.

Maar waar startte het in dit geval met een roepende minderheid?

Uiteraard niet vóór die uitkomt, maar wel de aanpassing van reeds bestaande werken. Pas je dergelijke dingen aan, dan is duiding op zijn plaats. En het wordt hier nu ook gewoon geduid door de uitgeverij.
Puffin zegt een werkgroep van lezers te hebben opgericht die moesten zoeken naar gevoeligheden. Zo'n groep moet dan je doelpubliek kunnen inschatten. En die gaan het werk benaderen met de tijdsgeest van vandaag in het achterhoofd.
Er is dan misschien geen directe 'roepende minderheid' in dit verhaal, maar er wordt naar ongevoeligheden gezocht met zaken in het achterhoofd als inclusiveness en het zo weinig mogelijk mensen tegen de te borst stoten o.b.v. het fysieke. En je ziet dat het gros van de aanpassingen ook daarin geworteld zit. En sorry, maar de kiem van zo'n zaken is altijd kritiek, actueel of historisch. Je weet nu eenmaal pas wanneer iemand gekwetst is, als zij reageren.

Voor zaken zoals fat en ugly weet ik gewoon niet of dat ook gestaafd is (door studies bv.), of gewoon een extrapolatie op basis van buikgevoel. A.k.a. met fat en ugly gaan wij waarschijnlijk ook kinderen kwetsen, dus beter vervangen just in case (en dan nog niet op correcte manier zonder de betekenins aan te passen; da's mijn enige pet peeve in dit verhaal).
Of "het is beter dat oempa loempa's omschreven worden als mensjes dan als mannetjes". Wat is de impact daarvan op een kind van vandaag? Kan zo'n lezersgroep dat gefundeerd bepalen? Er wordt, zoals je zegt, een eindoordeel door de publisher gemaakt en dat kan imo niet unbiased zijn. Niks op tegen, maar dan mag er ook ruimte zijn voor een kritische kijk daarop.



@Sylverscythe Daar ben ik mee akkoord. En ik kan het enkel bekijken met een bril van vandaag en een inschatting maken van het gewicht ervan. Mijn eigen aanvoelen vindt sommige van deze aanpassingen overbodig, maar ik zal waarschijnlijk pas binnen 20 jaar kunnen zien of het effectief zo was en mijn fout al dan niet moeten toegeven.

 

[nestorius]

Heeft niets te maken met huidige woke kritiek of toegevingen aan een roepende minderheid. Simpelweg een uitgeverij die wil dat hun boeken binnen 10 jaar nog steeds verkocht worden en een netflix dat wil dat die dingen blijven leven zodat ze er nog een paar honderd films en series over kunnen maken.

Of hoe die misschien wel beter worden van deze commotie.

 

[KnightOfCydonia]

Maar dan is élke edit die eerst de schrijver zelf aanbrengt, daarna de editor aanbrengt in naam van de uitgever, later nog eens de vertaler en de editor van dié uitgever een "bediening van minderheden". En dat is ook zo. Maar dat is altijd en eeuwig zo geweest, bij elke schriftelijke uitgave, bij elke film... Dan heb je het gewoon over editoriale keuzes.

Het is niet dat Netflix iets is opgelegd van bovenaf, of dat de Roald Dahl Company tegen de wil om nu plots door de woke-dictatuur dingen wordt opgelegd. Dit is een beslissing van een uitgever om in functie van een bepaald doelpubliek. Alle ander editoriale keuzes moeten niet worden uitgelegd of verantwoord om maar te laten zien dat ze niet politiek geïnspireerd moeten zijn, ik snap niet goed waarom deze plots wel. Nee, dat klopt niet. Ik snap het wel Want het is omdat de kritiek vooral komt van mensen die kritiek hebben op die "politieke" kant en daarvoor elke aanpassing aangrijpen.

Het wezenlijke verschil dat je hier natuurlijk bewust negeert, dat er een verschil blijft tussen de oorspronkelijke auteur die betrokken blijft, en de "eigenaar" die betrokken is, maar waarbij die eigenaar niet noodzakelijk meer het beste voorheeft met het oorspronkelijke werk, en louter uit kan zijn op winst maximaliseren, zelfs wanneer dat zoals in dit verhaal hier betekent de alle scherpe hoekjes en de originaliteit van het werk af veilen tot er minder en minder van het origineel overblijft.

De vergelijking met Adam & Eva en het Lam Gods is al gemaakt, als de eigenaar zou beslissen om daar een vijgenblad op te schilderen om zo ook meer preutse bezoekers bij de inkomkassa te laten passeren, zou jij akkoord gaan?
Met de logica van wokers zou je de beeldenstorm nog kunnen gaan verdedigen... oh wacht, standbeelden vernielen is ook al bon ton tegenwoordig natuurlijk.

Kinderliteratuur vind ik ergens nog een geval apart, in de zin dat er over bepaalde boodschappen wel echt mag worden nagedacht, zoals ik zei: van policemen naar police officers gaan? Prima, verandert relatief bitter weinig, zowel inhoudelijk als qua boodschap.
Maar woorden zoals "fat" weglaten, verandert zowel de betekenis van de tekst, de stijl alsook zendt ook een boodschap waar niet iedereen het mee eens is, behalve de woke meute.

En als ik zou moeten kiezen tussen minieme aanpassingen zoals degenen die ik nog zou durven verdedigen of niets als verdediging tegen alles maar teloor te laten gaten ten bate van de nieuwe politieke correctheid... wel dan nog liever niets, dan geef je je kinderen maar enige omkadering buiten het boek, maar blijf je van de originele tekst zoveel mogelijk af.

 

[Sylverscythe]

Het wezenlijke verschil dat je hier natuurlijk bewust negeert, dat er een verschil blijft tussen de oorspronkelijke auteur die betrokken blijft, en de "eigenaar" die betrokken is, maar waarbij die eigenaar niet noodzakelijk meer het beste voorheeft met het oorspronkelijke werk, en louter uit kan zijn op winst maximaliseren, zelfs wanneer dat zoals in dit verhaal hier betekent de alle scherpe hoekjes en de originaliteit van het werk af veilen tot er minder en minder van het origineel overblijft.

Maar dat zou betekenen dat na de dood van de auteur er niemand nog iets aan mag veranderen. Als je nu een boek leest uit de 19de eeuw zoals toen geschreven is dat bij momenten al redelijk vermoeiend vind ik persoonlijk. Sowieso dat bij een kinderboek dat een nog sterkere rol speelt toch?

Je lijkt ook uit te gaan van de veronderstelling dat de auteur altijd het beste voorheeft met zijn werk en dit altijd positief is, terwijl dat me toch geen feit lijkt (Star Wars en George Lucas).

 

[Loser]

Uiteraard niet vóór die uitkomt, maar wel de aanpassing van reeds bestaande werken. Pas je dergelijke dingen aan, dan is duiding op zijn plaats. En het wordt hier nu ook gewoon geduid door de uitgeverij.
Puffin zegt een werkgroep van lezers te hebben opgericht die moesten zoeken naar gevoeligheden. Zo'n groep moet dan je doelpubliek kunnen inschatten. En die gaan het werk benaderen met de tijdsgeest van vandaag in het achterhoofd.
Er is dan misschien geen directe 'roepende minderheid' in dit verhaal, maar er wordt naar ongevoeligheden gezocht met zaken in het achterhoofd als inclusiveness en het zo weinig mogelijk mensen tegen de te borst stoten o.b.v. het fysieke. En je ziet dat het gros van de aanpassingen ook daarin geworteld zit. En sorry, maar de kiem van zo'n zaken is altijd kritiek, actueel of historisch. Je weet nu eenmaal pas wanneer iemand gekwetst is, als zij reageren.

Voor zaken zoals fat en ugly weet ik gewoon niet of dat ook gestaafd is (door studies bv.), of gewoon een extrapolatie op basis van buikgevoel. A.k.a. met fat en ugly gaan wij waarschijnlijk ook kinderen kwetsen, dus beter vervangen just in case (en dan nog niet op correcte manier zonder de betekenins aan te passen; da's mijn enige pet peeve in dit verhaal).
Of "het is beter dat oempa loempa's omschreven worden als mensjes dan als mannetjes". Wat is de impact daarvan op een kind van vandaag? Kan zo'n lezersgroep dat gefundeerd bepalen? Er wordt, zoals je zegt, een eindoordeel door de publisher gemaakt en dat kan imo niet unbiased zijn. Niks op tegen, maar dan mag er ook ruimte zijn voor een kritische kijk daarop.

En wat dan met élke film die voor een testpubliek komt? Élke zaalshow die een try-out krijgt? Moet daar ook de duiding bijkomen "dit hebben we nadat de show klaar was, toch nog geknipt, omdat het testpubliek het te fout vond"? Of mag het daar wel?

Al die dingen met testpubliek zijn niet meer dan buikgevoel. Daar zijn uiteraard geen studies voor. Dat is wat marketing, marktzetting en testpublieken nu eenmaal doen. Al jaren en jaren. Dat is echt niet iets van "tegenwoordig" waarin er "niks meer mag". Zoals hier al is aangehaald: Ditzelfde werk is al herschreven op die manier, in de jaren 60 en nog eens in de jaren 70. Hoe kun je dan nog met een uitgestreken gezicht beweren dat het iets is van "deze tijd"?

Het wezenlijke verschil dat je hier natuurlijk bewust negeert, dat er een verschil blijft tussen de oorspronkelijke auteur die betrokken blijft, en de "eigenaar" die betrokken is, maar waarbij die eigenaar niet noodzakelijk meer het beste voorheeft met het oorspronkelijke werk, en louter uit kan zijn op winst maximaliseren, zelfs wanneer dat zoals in dit verhaal hier betekent de alle scherpe hoekjes en de originaliteit van het werk af veilen tot er minder en minder van het origineel overblijft.

Dat verschil is er dan ook niet. Of het is louter theoretisch. Het werk bestaat op zich, de auteur heeft het na het uitkomen daarvan niet meer in de hand welke uitwerking het zal hebben op elke lezer. Zoals ik in het begin al zei: dat kan sowieso alleen maar opgaan voor werken die je leest in de oorspronkelijke taal, want elke vertaling is al een herschrijving. Met bewuste en onbewuste keuzes en verschuivingen.

Daarnaast heb je wat Sylver zegt: Hoezo kan de auteur alleen maar goede bedoelingen hebben? De bedoelingen van de auteur zijn niet sowieso beter dan die van de uitgever. Dat klopt gewoon niet. Ja, de uitgever kijkt vaak naar winstmaximalisatie. En soms ook niet. En soms de auteur wel. Dat is een verschil dat je wil maken om te doen alsof de ene hoger staat dan de andere, de aanpassingen van de auteur moreel verheven zijn boven die van de uitgever. Maar dat is niet zo, dus dat punt gaat niet op. En als het zou opgaan, alleen bij niet-vertaalde werken. Dat is al een héél kleine sample size dan ineens.

De vergelijking met Adam & Eva en het Lam Gods is al gemaakt, als de eigenaar zou beslissen om daar een vijgenblad op te schilderen om zo ook meer preutse bezoekers bij de inkomkassa te laten passeren, zou jij akkoord gaan?
Met de logica van wokers zou je de beeldenstorm nog kunnen gaan verdedigen... oh wacht, standbeelden vernielen is ook al bon ton tegenwoordig natuurlijk.

Kinderliteratuur vind ik ergens nog een geval apart, in de zin dat er over bepaalde boodschappen wel echt mag worden nagedacht, zoals ik zei: van policemen naar police officers gaan? Prima, verandert relatief bitter weinig, zowel inhoudelijk als qua boodschap.
Maar woorden zoals "fat" weglaten, verandert zowel de betekenis van de tekst, de stijl alsook zendt ook een boodschap waar niet iedereen het mee eens is, behalve de woke meute.

En als ik zou moeten kiezen tussen minieme aanpassingen zoals degenen die ik nog zou durven verdedigen of niets als verdediging tegen alles maar teloor te laten gaten ten bate van de nieuwe politieke correctheid... wel dan nog liever niets, dan geef je je kinderen maar enige omkadering buiten het boek, maar blijf je van de originele tekst zoveel mogelijk af.

Zoals gezegd, zeker voor kinderliteratuur vind ik het niet zo vreemd. Net als jij. Fat veranderen naar enormous verandert ook relatief weinig, en versterkt net wat oa Cerulean fijn vond aan de boeken: het karikaturale. Wat is dan het probleem? Uiteindelijk gaat het in jouw kritiek in dit geval over minieme veranderingen die net niet miniem genoeg zijn, of waarvan je de verantwoording niet kunt volgen. Dat vind ik maar een héél marginale discussie in het grotere geheel, eentje waarin elk werk constant onderhevig is aan veranderingen.

 

[KnightOfCydonia]

Maar dat zou betekenen dat na de dood van de auteur er niemand nog iets aan mag veranderen. Als je nu een boek leest uit de 19de eeuw zoals toen geschreven is dat bij momenten al redelijk vermoeiend vind ik persoonlijk. Sowieso dat bij een kinderboek dat een nog sterkere rol speelt toch?

De aanpassingen hier zijn niet van die aard dat we archaïsche oude woorden die onbegrijpelijk zijn voor kinderen gaan vervangen, maar dat we zowel de stijl als de betekenis gaan aanpassen. De discussie nu verleggen naar hoe we pakweg Alice in Wonderland leesbaar kunnen houden doet niet terzake. Overigens had mijn basisschool als kind een verdomd oude schoolbibliotheek en heb ik nog een oude vertaling van de Klokkenluider van Nôtre Dame gelezen van Victor Hugo, groot was mijn verbazing toen dat verhaal compleet anders afliep dan de Disney-film die ik eerst gezien had, en ik heb het desondanks overleefd...

Je lijkt ook uit te gaan van de veronderstelling dat de auteur altijd het beste voorheeft met zijn werk en dit altijd positief is, terwijl dat me toch geen feit lijkt (Star Wars en George Lucas).

Klopt, maar dan is het tenminste zijn werk nog, en zijn auteurschap primeert dan wel, ten goede of ten slechte.

 

[Sylverscythe]

De aanpassingen hier zijn niet van die aard dat we archaïsche oude woorden die onbegrijpelijk zijn voor kinderen gaan vervangen, maar dat we zowel de stijl als de betekenis gaan aanpassen. De discussie nu verleggen naar hoe we pakweg Alice in Wonderland leesbaar kunnen houden doet niet terzake. Overigens had mijn basisschool als kind een verdomd oude schoolbibliotheek en heb ik nog een oude vertaling van de Klokkenluider van Nôtre Dame gelezen van Victor Hugo, groot was mijn verbazing toen dat verhaal compleet anders afliep dan de Disney-film die ik eerst gezien had, en ik heb het desondanks overleefd...

Ik zie eerlijk gezegd weinig verschil, aangezien dat gaandeweg gebeurt en niet plots op een dag als grote modernisatie.

Ik zie wel niet wat jouw ervaring over verhalen die anders aflopen dan Disney-films, en hoe je het hebt overleefd, iets te maken hebben bij deze discussie eerlijk gezegd. Niemand spreekt hier over aan het verhaal sleutelen of over verfilmingen. Misschien zelf de discussie niet verleggen?

Klopt, maar dan is het tenminste zijn werk nog, en zijn auteurschap primeert dan wel, ten goede of ten slechte.

Dus zo lang Roald Dahl het zelf deed was het ok, maar vanaf de huidige eigenaar het doet niet. Je lijkt dus opnieuw te zeggen dat na de dood van een auteur men niets meer mag veranderen.

 

[Cerulean]

Voor mij draait het niet eens zozeer om dit ene voorval, als ik zeg 'waar gaat dit eindigen', bedoel ik het veel groter dan dit. Want je kunt geen media meer checken zonder ergens het zoveelste slachtoffer van cancel culture of een woke-beweging tegen te komen, en deze tekstuele aanpassingen zijn gewoon de zoveelste episode binnen dat ganse verhaal. Het is mij dan ook eerder een principekwestie. Ik draag het motto "leef en laat leven" heel hoog in het vaandel, maar in deze totaal ongenuanceerde zwart-wit-tijden is daar geen plaats meer voor. Iedereen moeit zich met alles, en in de eerste plaats zelfs wanneer het de personen in kwestie niet eens aanbelangt, zo lijkt het.
Er werd hier ook aangehaald dat mensen die dit in de kern zelfs niet eens zo belangrijk vinden wat er staat, nu komen klagen. Wel, dat geldt in twee richtingen he, de personen die zulke dingen afdwingen, zijn zelden ook zelf slachtoffer van hetgeen waar ze voor strijden. Een lukraak voorbeeld: wie denk je dat er zo tegen de bandnaam "Eskimo Callboy" was, waardoor ze hun naam na zovele jaren veranderd hebben naar Electric Callboy? Niet de Inuït in elk geval.

"You stupid enormous hobbit"
-Smeagol

 

[utred]

Ja maar daar Dahl heeft die aanpassing zelf gemaakt, da's imo een belangrijk verschil.

Voor mij wil dat zeggen dat hij geen problemen had met zijn boeken aanpassen aan de tijdsgeest. Ik vermoed dat hij liever zou hebben dat zijn boeken binnen 100 jaar nog gelezen worden dan dat er niemand aan zijn tekst prutst. Volgens uw logica zouden alle verhalen samen moeten sterven met hun auteur.

Het probleem hier is eigenlijk gewoon dat er iemand auteursrechten heeft op het werk van een dode mens. Alles zou onmiddelijk publiek domein moeten worden als de auteur sterft, zodat iedereen zijn versie van die verhalen kan uitbrengen. Maak iedereen genderneutraal, of breng de negerslaven terug, de markt zal influencers zullen beslissen wat de beste versie is!

 

[derp]

Leuk weetje: in de originele versie van Charlie & The Chocolate Factory waren de oompa loompa's uit Afrika weggesmokkelde pygmeeën die werden betaald in chocolade. Zelfs Dahl zelf kon in een volgende versie accepteren dat dat misschien beter werd aangepast.

Jullie willen dat de boeken van Dahl als museumstukken bewaard worden zoals ze waren (wat ook gebeurt. De oude versies worden niet verbrand he mensen), het Roald Dahl bedrijf (nb: eigendom van Netflix) wil dat kinderen die boeken blijven lezen zodat mensen nieuwe boeken blijven kopen. Kinderen lezen geen onaangepaste boeken van 50 jaar oud.

Heeft niets te maken met huidige woke kritiek of toegevingen aan een roepende minderheid. Simpelweg een uitgeverij die wil dat hun boeken binnen 10 jaar nog steeds verkocht worden en een netflix dat wil dat die dingen blijven leven zodat ze er nog een paar honderd films en series over kunnen maken.

Grotendeels akkoord. Het is hier wel echt bijzonder slecht gedaan vind ik.

Het eerste klinkt als deel van het verhaal.
Het tweede klinkt als een disclaimer.

Uiteindelijk is geld en de verkoopbaarheid van het merk 'Roald Dahl' hier wat primeert.
Denk niet dat er veel kinderen zullen wakker liggen van de verschillen hier, het blijft 99,9% gewoon hetzelfde boek. Mijn kinderen mogen gerust de originele versies lezen, het is tenslotte mijn taak om er voor te zorgen dat ze snappen dat pesten niet ok is om maar iets te zeggen.

De boeken van Dahl waren geschreven om net een klein beetje aanstootgevend te zijn, en daar zit ook een groot deel van het leesplezier voor de jongeren die plezier beleven aan die boeken. Ik denk in elk geval dat ze het beter niet hadden gedaan, ik zie de winst niet echt en het is alleen maar koren op de molen van mensen die overal 'woke uitwassen' zien.

 

[Loser]

De aanpassingen hier zijn niet van die aard dat we archaïsche oude woorden die onbegrijpelijk zijn voor kinderen gaan vervangen, maar dat we zowel de stijl als de betekenis gaan aanpassen. De discussie nu verleggen naar hoe we pakweg Alice in Wonderland leesbaar kunnen houden doet niet terzake. Overigens had mijn basisschool als kind een verdomd oude schoolbibliotheek en heb ik nog een oude vertaling van de Klokkenluider van Nôtre Dame gelezen van Victor Hugo, groot was mijn verbazing toen dat verhaal compleet anders afliep dan de Disney-film die ik eerst gezien had, en ik heb het desondanks overleefd...



Klopt, maar dan is het tenminste zijn werk nog, en zijn auteurschap primeert dan wel, ten goede of ten slechte.

Dat eerste is niet echt van tel, want de oude boeken worden niet verbrand. Die blijven in bibliotheken en opvraagbaar.
Maar waarom dat laatste? Waarom primeert het auteurschap? Dat is heel arbitrair gekozen om je punt te staven, maar wat mij betrefd op niks gestoeld.

Voor mij draait het niet eens zozeer om dit ene voorval, als ik zeg 'waar gaat dit eindigen', bedoel ik het veel groter dan dit. Want je kunt geen media meer checken zonder ergens het zoveelste slachtoffer van cancel culture of een woke-beweging tegen te komen, en deze tekstuele aanpassingen zijn gewoon de zoveelste episode binnen dat ganse verhaal. Het is mij dan ook eerder een principekwestie. Ik draag het motto "leef en laat leven" heel hoog in het vaandel, maar in deze totaal ongenuanceerde zwart-wit-tijden is daar geen plaats meer voor. Iedereen moeit zich met alles, en in de eerste plaats zelfs wanneer het de personen in kwestie niet eens aanbelangt, zo lijkt het.
Er werd hier ook aangehaald dat mensen die dit in de kern zelfs niet eens zo belangrijk vinden wat er staat, nu komen klagen. Wel, dat geldt in twee richtingen he, de personen die zulke dingen afdwingen, zijn zelden ook zelf slachtoffer van hetgeen waar ze voor strijden. Een lukraak voorbeeld: wie denk je dat er zo tegen de bandnaam "Eskimo Callboy" was, waardoor ze hun naam na zovele jaren veranderd hebben naar Electric Callboy? Niet de Inuït in elk geval.

"You stupid enormous hobbit"
-Smeagol

Maar als het voor jou een principekwestie is en niet gaat over deze specifieke inhoud, ben je deze specifieke inhoud dan niet aan het misbruiken als je eigen (politieke) zeepkist? Dat is toch net het punt dat ik in het begin maakte. Dat ik begrijp waar het vandaan komt, maar in dìt geval niet opgaat en dat dit geval een slecht voorbeeld is om te gebruiken voor de "woke" of "niks mag nog". Je moet het al gaan verwringen en niet kijken naar de specificiteiten voor het kan passen... dan vrees ik dat het blinde ideologisme toch vooral bij jou zit in dit geval?

Dat van Smeagol stond hier nog al. Een beetje een slecht voorbeeld opnieuw, want Smeagol gebruikt het overduidelijk als belediging. En het wordt veranderd van fat naar enormous omdat het anders te veel een belediging over het gewicht zou zijn (waar in het echt mensen mee zitten), en nu meer een karikaturale voorstelling is van iemand die niet echt bestaat (een gigantische bol van een jongen). Dus je aanpassing geeft net weer waaròm ze het doen.

 

[KnightOfCydonia]

Ik zie eerlijk gezegd weinig verschil, aangezien dat gaandeweg gebeurt en niet plots op een dag als grote modernisatie.

Ik zie wel niet wat jouw ervaring over verhalen die anders aflopen dan Disney-films, en hoe je het hebt overleefd, iets te maken hebben bij deze discussie eerlijk gezegd. Niemand spreekt hier over aan het verhaal sleutelen of over verfilmingen. Misschien zelf de discussie niet verleggen?

1) Dat het nu hebben over moderniseren de discussie verleggen is.
2) Daar heb je gelijk, het hebben over verfilmingen zou de discussie verleggen zijn, mij ging het eerder om dat kinderen best tegen een stootje kunnen en een archaïsch werk aankunnen, waarvan de boodschap misschien ook niet meer noodzakelijk 100% bij deze tijd moet passen. Wat extra uitdaging, wat extra kennis (vroeger vs. nu), ... ik zie bijna alleen maar voordelen eerlijk gezegd...

Dus zo lang Roald Dahl het zelf deed was het ok, maar vanaf de huidige eigenaar het doet niet. Je lijkt dus opnieuw te zeggen dat na de dood van een auteur men niets meer mag veranderen.

Zo weinig mogelijk wat mij betreft ja. Zeker niet wanneer het op stijl en boodschap aankomt.

Zal ik de vraag eens omkeren: hoeveel mag men wél veranderen om toch maar te kunnen blijven profiteren van de grote naam "Roald Dahl"?
Vanaf een bepaald percentage wijzigingen zou je al bijna een boek niet meer onder die naam mogen verkopen denk ik dan, of je zou al bijna moeten afkomen met "geïnspireerd op"...

 

[KnightOfCydonia]

Dat eerste is niet echt van tel, want de oude boeken worden niet verbrand. Die blijven in bibliotheken en opvraagbaar.
Maar waarom dat laatste? Waarom primeert het auteurschap? Dat is heel arbitrair gekozen om je punt te staven, maar wat mij betrefd op niks gestoeld.

Ja hoor, kinderen gaan echt een versie uit het archief van een bibliotheek opvragen... beetje realiteitszin graag. Die kinderen gaan vaker gaan voor een recente uitgave, met een moderne cover... zelfs ik neem in de bibliotheek vaak de recentere uitgave omdat die nog van een iets betere kwaliteit is (lees minder slijtage).

Waarom primeert auteurschap? Waarom wil je het werk van een auteur lezen? Ligt dat in de eerste plaats aan het werk van de auteur of aan de verbeteringen van de uitgever? Ik ga hier niet beweren dat uitgevers in het samenspel tussen auteur en uitgever werken niet wezenlijk kunnen verbeteren, maar wanneer de auteur dood is, mag je vragen plaatsen bij een uitgever die de inhoud en stijl van een werk aanpast met als voornaamste doel winstmaximalisatie. Mogen ze dat juridisch? Tuurlijk, anders deden ze niet. Is dat daarom moreel? Daar gaat deze discussie net om... en wat mij betreft is het antwoord "neen", dit neigt naar woke zelfcensuur.

 

[Cerulean]

Maar als het voor jou een principekwestie is en niet gaat over deze specifieke inhoud, ben je deze specifieke inhoud dan niet aan het misbruiken als je eigen (politieke) zeepkist? Dat is toch net het punt dat ik in het begin maakte. Dat ik begrijp waar het vandaan komt, maar in dìt geval niet opgaat en dat dit geval een slecht voorbeeld is om te gebruiken voor de "woke" of "niks mag nog". Je moet het al gaan verwringen en niet kijken naar de specificiteiten voor het kan passen... dan vrees ik dat het blinde ideologisme toch vooral bij jou zit in dit geval?

Dat van Smeagol stond hier nog al. Een beetje een slecht voorbeeld opnieuw, want Smeagol gebruikt het overduidelijk als belediging. En het wordt veranderd van fat naar enormous omdat het anders te veel een belediging over het gewicht zou zijn (waar in het echt mensen mee zitten), en nu meer een karikaturale voorstelling is van iemand die niet echt bestaat (een gigantische bol van een jongen). Dus je aanpassing geeft net weer waaròm ze het doen.

Neen, ik ben nog steeds in staat om elke kwestie afzonderlijk te beoordelen. Ik wil geen totaal hiervan losstaande discussie oprakelen, maar een van de zaken die het meeste commotie heeft veroorzaakt is de zwarte pieten kwestie, en guess what... Ondanks dat ik het jammer vind als folkloristische traditie moet wijken voor modernisering, begríj́p ik de tegenbeweging, ik kies daar ondanks de algemene huidige problematiek helemaal niet blindelings "onze" kant, omdat "onze" kant strikt genomen geen steek houdt.
Blind ideologisme, daar mag je mij in elk geval niet van verwijten.

Excuses voor de Smeagol referentie, daar heb ik hier los over gekeken.

 

[Loser]

Zo weinig mogelijk wat mij betreft ja. Zeker niet wanneer het op stijl en boodschap aankomt.

Zal ik de vraag eens omkeren: hoeveel mag men wél veranderen om toch maar te kunnen blijven profiteren van de grote naam "Roald Dahl"?
Vanaf een bepaald percentage wijzigingen zou je al bijna een boek niet meer onder die naam mogen verkopen denk ik dan, of je zou al bijna moeten afkomen met "geïnspireerd op"...

Maar dat eerste is iets wat je blijft negeren. Dat gaat alleen op voor niet-vertaalde werken, hè.
En dan nog is dat een heel problematische stelling: Jij gaat bepalen wat de stijl en de boodschap is van de auteur, en gaat dan bepalen wat de stijl en de boodschap is van de nieuwe versie, om dan te kijken of beide nog genoeg overeenkomen. Dat gaat misschien op als je uitgaat van het simplistische communicatiemodel: Zender - Boodschap - Ontvanger. Echter, dat staat zo ver van de realiteit af dat het onbruikbaar is.

Ik neem even je volgende post ook mee, over waarom het auteurschap primeert. Want dat zit een beetje verweven met elkaar. Maar het werk is het werk, de auteur heeft niks te zeggen aan hoe een werk overkomt op mij. Dat is een boodschap, en die is individueel voor elke ontvanger. Jij wilt beweren dat jij kunt ontwaren wat de auteur ooit bedoeld heeft met een werk en daar bovenop nog eens dat de huidige aanpassingen niet meer overeenkomen met die oorspronkelijke bedoeling? Dat is een heel straffe bewering.

Het gaat misschien ver, maar we zitten hier ook in het literatuurforum Een bekend voorbeeld is 'le pain'. Vertaling: 'het brood'. Maar dat woord alleen al zit zo vol van cultuur, ervaringen en zintuiglijkheid dat je automatisch al een verschuiving hebt gemaakt. Je kon niet dichter bij de brontekst gebleven zijn, zou je zeggen! Niets is minder waar, want een Fransman denkt aan een stokbrood, en 'le pain sous le bras' ziet er voor zijn geestesoog minder vreemd uit dan ons grof lang gesneden. Maar wat bedoelde de Franse auteur nu eigenlijk? Dat ga je nooit kunnen weten. Bedoelde hij het culturele en typische beeld van het stokbrood? En wil ik dat dan overbrengen door een eigen cultureel en typisch beeld te gebruiken voor een Vlaams publiek, of hou ik het Franse beeld van het stokbrood? Welke is het trouwst aan de tekst?

Dat is vertalen, maar geldt evenzeer voor dit. Wat is het meest correct voor wat Dahl bedoelde, "fat" of "enormous"? Tegenwoordig zien we "fat" zo: dik, gezet, scheldwoord onder kinderen dat vaak gelijk staat aan lui. Is dat wat Dahl bedoelde, of bedoelde hij een karikaturaal opgezwollen jongen, los van de werkelijkheid? Of nog erger: wilde Dahl bijdragen aan het pesten van kinderen? Tuurlijk, dat laatste is enorm overtrokken, maar dat zijn dingen die je totaal niet kunt weten. Dus doen alsof je in het hoofd van de auteur kunt kruipen om dan te beweren dat zijn wil niet gerespecteerd wordt nadat je in het hoofd van de uitgevers bent gekropen om dié interpretatie te doorgronden, daar kan ik echt niet in meegaan.

En dat is dan nog maar deel één. Want stel dat je echt 100% zou vatten wat de auteur zou bedoelen met een werk, wie ben jij dan om te zeggen dat die interpretatie of die uitwerking op de mensen is wat het tot een meesterwerk maakt? Een auteur kan goed iets totaal anders bedoeld hebben dan wat de mensen eruit opmaken en waarom de mensen het zo aanspreekt. Bob Dylan die met protestliedjes geen verandering wou, maar gewoon geld wou verdienen, is een mooi voorbeeld. Genoeg schilders die een werk maken waar ze zelf een totaal andere betekenis aan geven dan wat het publiek eraan geeft. En dan zou de auteur hoger moeten staan dan het werk? Waarom? Ik ben het daar alvast niet mee eens.

Ik vind dat een arbitraire lijn die getrokken wordt, en het verdedigen van "de bedoeling van de auteur" zal ik op die manier ook nooit begrijpen.

 

[KnightOfCydonia]

Dat verschil is er dan ook niet. Of het is louter theoretisch. Het werk bestaat op zich, de auteur heeft het na het uitkomen daarvan niet meer in de hand welke uitwerking het zal hebben op elke lezer. Zoals ik in het begin al zei: dat kan sowieso alleen maar opgaan voor werken die je leest in de oorspronkelijke taal, want elke vertaling is al een herschrijving. Met bewuste en onbewuste keuzes en verschuivingen.

Daarnaast heb je wat Sylver zegt: Hoezo kan de auteur alleen maar goede bedoelingen hebben? De bedoelingen van de auteur zijn niet sowieso beter dan die van de uitgever. Dat klopt gewoon niet. Ja, de uitgever kijkt vaak naar winstmaximalisatie. En soms ook niet. En soms de auteur wel. Dat is een verschil dat je wil maken om te doen alsof de ene hoger staat dan de andere, de aanpassingen van de auteur moreel verheven zijn boven die van de uitgever. Maar dat is niet zo, dus dat punt gaat niet op. En als het zou opgaan, alleen bij niet-vertaalde werken. Dat is al een héél kleine sample size dan ineens.

Mocht ik meer een talenknobbel zijn, ik las idd zoveel mogelijk werken in de originele taal. Gelukkig veel fantasy en sci-fi in het Engels kunnen lezen. De betere vertalingen zijn ook steevast degenen die trachten zoveel mogelijk de betekenis en woordspelingen van het origineel te benaderen. Over uitgever vs. auteur, zie mijn vorige post.

Zoals gezegd, zeker voor kinderliteratuur vind ik het niet zo vreemd. Net als jij. Fat veranderen naar enormous verandert ook relatief weinig, en versterkt net wat oa Cerulean fijn vond aan de boeken: het karikaturale. Wat is dan het probleem? Uiteindelijk gaat het in jouw kritiek in dit geval over minieme veranderingen die net niet miniem genoeg zijn, of waarvan je de verantwoording niet kunt volgen. Dat vind ik maar een héél marginale discussie in het grotere geheel, eentje waarin elk werk constant onderhevig is aan veranderingen.

Iemand kan ook enorm zijn omdat die 2m00 groot is, enorm gebruiken in plaats van dik, is een bewuste keuze om zoals aangegeven in verschillende nieuwsartikels fat- of bodyshaming te vermijden in tijden van obesitats. In een "modern sprookje" zoals de verhalen van Dahl, vind ik personages als Augustus Gloop die dik zijn omdat ze gulzig zijn, absoluut niet ongepast als voorbeeld van kinderen hoe niet te handelen. Om dezelfde reden dat een domme, dikke kapper bij Samson & Gert ook een leuk personage was, waar de meeste kinderen gerust de context van kunnen inschatten. Gaan we werkelijk elke potentieel negatieve boodschap ontmijnen omwille van een miniemen minderheid die tragisch genoeg overgewicht heeft door hormonale problemen?

 

[KnightOfCydonia]

Maar dat eerste is iets wat je blijft negeren. Dat gaat alleen op voor niet-vertaalde werken, hè.
En dan nog is dat een heel problematische stelling: Jij gaat bepalen wat de stijl en de boodschap is van de auteur, en gaat dan bepalen wat de stijl en de boodschap is van de nieuwe versie, om dan te kijken of beide nog genoeg overeenkomen. Dat gaat misschien op als je uitgaat van het simplistische communicatiemodel: Zender - Boodschap - Ontvanger. Echter, dat staat zo ver van de realiteit af dat het onbruikbaar is.

Ik neem even je volgende post ook mee, over waarom het auteurschap primeert. Want dat zit een beetje verweven met elkaar. Maar het werk is het werk, de auteur heeft niks te zeggen aan hoe een werk overkomt op mij. Dat is een boodschap, en die is individueel voor elke ontvanger. Jij wilt beweren dat jij kunt ontwaren wat de auteur ooit bedoeld heeft met een werk en daar bovenop nog eens dat de huidige aanpassingen niet meer overeenkomen met die oorspronkelijke bedoeling? Dat is een heel straffe bewering.

Het gaat misschien ver, maar we zitten hier ook in het literatuurforum Een bekend voorbeeld is 'le pain'. Vertaling: 'het brood'. Maar dat woord alleen al zit zo vol van cultuur, ervaringen en zintuiglijkheid dat je automatisch al een verschuiving hebt gemaakt. Je kon niet dichter bij de brontekst gebleven zijn, zou je zeggen! Niets is minder waar, want een Fransman denkt aan een stokbrood, en 'le pain sous le bras' ziet er voor zijn geestesoog minder vreemd uit dan ons grof lang gesneden. Maar wat bedoelde de Franse auteur nu eigenlijk? Dat ga je nooit kunnen weten. Bedoelde hij het culturele en typische beeld van het stokbrood? En wil ik dat dan overbrengen door een eigen cultureel en typisch beeld te gebruiken voor een Vlaams publiek, of hou ik het Franse beeld van het stokbrood? Welke is het trouwst aan de tekst?

Dat is vertalen, maar geldt evenzeer voor dit. Wat is het meest correct voor wat Dahl bedoelde, "fat" of "enormous"? Tegenwoordig zien we "fat" zo: dik, gezet, scheldwoord onder kinderen dat vaak gelijk staat aan lui. Is dat wat Dahl bedoelde, of bedoelde hij een karikaturaal opgezwollen jongen, los van de werkelijkheid? Of nog erger: wilde Dahl bijdragen aan het pesten van kinderen? Tuurlijk, dat laatste is enorm overtrokken, maar dat zijn dingen die je totaal niet kunt weten. Dus doen alsof je in het hoofd van de auteur kunt kruipen om dan te beweren dat zijn wil niet gerespecteerd wordt nadat je in het hoofd van de uitgevers bent gekropen om dié interpretatie te doorgronden, daar kan ik echt niet in meegaan.

En dat is dan nog maar deel één. Want stel dat je echt 100% zou vatten wat de auteur zou bedoelen met een werk, wie ben jij dan om te zeggen dat die interpretatie of die uitwerking op de mensen is wat het tot een meesterwerk maakt? Een auteur kan goed iets totaal anders bedoeld hebben dan wat de mensen eruit opmaken en waarom de mensen het zo aanspreekt. Bob Dylan die met protestliedjes geen verandering wou, maar gewoon geld wou verdienen, is een mooi voorbeeld. Genoeg schilders die een werk maken waar ze zelf een totaal andere betekenis aan geven dan wat het publiek eraan geeft. En dan zou de auteur hoger moeten staan dan het werk? Waarom? Ik ben het daar alvast niet mee eens.

Ik vind dat een arbitraire lijn die getrokken wordt, en het verdedigen van "de bedoeling van de auteur" zal ik op die manier ook nooit begrijpen.

Laat me alvast akkoord gaan dat je op het vlak van talen en communicatie gegeven je achtergrond en de expertise die je hier laat blijken, duidelijk een véél groter expert bent (en ik een amateur feitelijk), dus wat "le pain" en vertalingen of zender/boodschap betreft, ga ik je gewoon gelijk geven.

Maar de essentie wat hier gebeurd is, is dat een aantal zogenaamde sensitivityreaders, oftewel vrij vertaald: proeflezers die een werk onderzoeken op gevoeligheden, een oud werk gaan inspecteren en aanpassen, niet om de boodschap van een werk beter over te brengen, maar om ze te ontzenuwen van politieke en andere issues, waarbij je wél degelijk kan argumenteren dat de boodschap bewust aangepast wordt: niet doordat de lezer het omwille van een andere tijdsgeest anders zou interpreteren, niet omdat er niet voor elk woord een perfecte vertaling bestaat, maar wél omdat men bewust kiest voor ander woordgebruik waarvan de scherpe hoeken van de originele boodschap zijn afgeveild op maat van specifieke, potentiële ontvangers.

Alsof in jouw model zender - boodschap - ontvanger, een extra filter wordt ingebouwd, die je wel degelijk het label (zelf)censuur kan geven.

Misschien eens terugschakelen: wat denk jij zelf dat Roald Dahl als doel had met Augustus Gloop als personage tot (negatief) voorbeeld te strekken? Denk niet dat pesten de bedoeling was... maar dat je van gulzig zijn louter groot en enorm wordt, maar niet dik... dat lijkt me straf.

Dat ook hele passages worden toegevoegd, is ook geen detail - maak dat mee, ben het eens met derp, dat voelt als valse disclaimers - Hoeveel nieuw verzonnen passages mag een uitgeverij toevoegen aan - en middenin - een boek uitgegeven onder de naam van een auteur, vooraleer het niet langer het werk van die auteur is? 1%? 2%? vijf?

 

[Creeping Death]

Voor mij wil dat zeggen dat hij geen problemen had met zijn boeken aanpassen aan de tijdsgeest. Ik vermoed dat hij liever zou hebben dat zijn boeken binnen 100 jaar nog gelezen worden dan dat er niemand aan zijn tekst prutst. Volgens uw logica zouden alle verhalen samen moeten sterven met hun auteur.

Goed punt. Al ben ik niet helemaal mee akkoord dat een verhaal zou sterven als er niemand meer mee mag prutsen.

En even flauw doen en er is prutsen en prusten. Je kan kleine aanpassingen of modernisaties uitvoeren maar iets dat meer en meer tegen de geest van de schrijver of het boek gaat, dat wordt moeilijker. De voorbeelden die ik al heb gelezen verarmen imo het origineel wel.
Beeldspraak zoals "Great flock of ladies" wordt gewoon het zeer ongeïnspireerde "great group of ladies", "great horsey face" wordt gewoon "face" of "turning white" wordt "quite pale". Of nog erger: zoals in @derp zijn voorbeeld het wordt gewoon een disclaimer in plaats van iets verhalends.

Volledige lijst kan je hier vinden. In een deel kan ik me zeker vinden. Zoals "mothers & fathers" dat "parents' wordt. Maar andere dingen zijn gewoon jammer (zie hierboven).

Maar dan is élke edit die eerst de schrijver zelf aanbrengt, daarna de editor aanbrengt in naam van de uitgever, later nog eens de vertaler en de editor van dié uitgever een "bediening van minderheden". En dat is ook zo. Maar dat is altijd en eeuwig zo geweest, bij elke schriftelijke uitgave, bij elke film... Dan heb je het gewoon over editoriale keuzes.

Ok, akkoord. Al ligt het moeilijker bij grotere veranderingen van een werk dat een bepaalde leeftijd heeft imo.

Het is niet dat Netflix iets is opgelegd van bovenaf, of dat de Roald Dahl Company tegen de wil om nu plots door de woke-dictatuur dingen wordt opgelegd. Dit is een beslissing van een uitgever om in functie van een bepaald doelpubliek. Alle ander editoriale keuzes moeten niet worden uitgelegd of verantwoord om maar te laten zien dat ze niet politiek geïnspireerd moeten zijn, ik snap niet goed waarom deze plots wel. Nee, dat klopt niet. Ik snap het wel

Ja en nee. Ze veilen gewoon alle potentiële scherpe kantjes eraf in de hoop zo weinig mogelijk controverse te hebben ze meer te verdienen.
Ja: dat is een commericiële beslissing. Maar als ze geen backlash zouden vrezen, zouden ze ook niet voor die optie kiezen.

Want het is omdat de kritiek vooral komt van mensen die kritiek hebben op die "politieke" kant en daarvoor elke aanpassing aangrijpen.

Dat vind nu eerlijk gezegd een flauwe opmerking. Misschien trek het me wat meer aan omdat ik als kind die boeken echt verslonden heb.
Dahl zijn boeken zitten vol clichés en hyperbolen en dat maakt het zo leuk. Hell, het is er zo over dat kinderen dat ook wel beseffen en er over na gaan denken. Ik vind het gewoon erg jammer dat dat zo afgevlakt wordt.


Anyway, conclusie. Ja, jij en anderen zoals @utred hebben gelijk: teksten leven en star vatshouden aan het verleden is niet altijd ok.
Maar je kan ook te ver gaan met je aanpassingen: ingaan tegen de geest van de auteur, afvlakken van elke stijlfiguur, het (typerend) gebruik van clichés neutraliseren. Imo is dat niet oké.

En dan het punt waar we het meest van mening zullen blijven verzinnen: het is een commerciële beslissing maar ééntje gemaakt "onder druk". (Let op de quotes, waarom ik dat zo aanvoel kan je iets hoger in deze post lezen )