Er zit gewoon een gigantische constructiefout in heel de digitalisering (digitale transformatie...) van de lokale besturen!
Vroeger ging je inderdaad naar het loket in je gemeentehuis om daar een attest te gaan afhalen. Dat was zo georganiseerd omdat de gemeentelijke ambtenaren het dichtst bij de burger staan en dus de klantvriendelijkste service konden bieden. Als je in Zwijndrecht woont, wil je niet naar Brussel moeten rijden voor een attest, rijbewijs, ... . Dus werden gemeentes gerund als lokale kmo's: werknemers uit de buurt die werken voor de burgers van de eigen gemeente, met burgemeester/schepenen/gemeenteraad als garantie dat de dienstverlening aansluit bij wat de lokale mensen willen.
Banken waren zo in de jaren 80 ook georganiseerd. Hadden onze ouders of grootouders een lening nodig, dan gingen ze naar Paul, de bankdirecteur van het dorp, die alles voor hen regelde. De hoofdzetel van de bank was bijkomstig, het was de zelfstandige agent waar mensen zich mee verbonden voelden.
Banken zijn in 2022 totaal anders georganiseerd. Het bankkantoor is slechts één van de vele verkoopskanalen, maar de meerderheid van de klantencontacten gebeurt online (mobiele app, website). Niet via
www.kbc-PaulVanDyck.be maar via
www.kbc.be, een gemeenschappelijk kanaal dat onderhouden wordt door de hoofdzetel. Er verdwijnen dan ook elke dag bankkantoren, en tegelijk ontstaan er nieuwe jobs op de hoofdzetel van de bank (zie bv.
https://www.kbc.be/jobs/nl/expertises/retail/werken-bij-kbc-retail/Charlotte-Debroux.html).
Bij gemeentes ligt dat helemaal anders. Steden en gemeenten zijn van oudsher onafhankelijke entiteiten geweest. Burgers hebben van alle overheidsniveaus het meeste vertrouwen in hun gemeentebestuur omdat dat het dichtst bij hen staat, het best aanspreekbaar is, en een directe invloed heeft op hun leefomgeving. Zie
https://www.standaard.be/cnt/dmf20210616_93791150
‘Het lokale bestuursniveau wordt het bestuursniveau van de 21ste eeuw. Het afgelopen jaar bewezen onze lokale besturen opnieuw hun daadkracht. Zij waren het aanspreekpunt waar de burger terecht kon. Zij stonden in voor de oplossingen op maat, of het nu ging over het veilig openen van de winkelstraten of de organisatie van de vaccinatiecentra. Lokaal ligt het vertrouwen en de toekomst.’
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) toont zich bij de voorstelling van de nieuwe gemeentemonitor enthousiast over het vertrouwen in de lokale democratie.
Maar het is niet omdat het lokale niveau veel vertrouwen van burgers geniet, dat het ook het beste niveau is om in het digitale tijdperk* uw diensten en processen te organiseren.
Heel weinig mensen weten dat, maar gemeenten worden echt allemaal als op zichzelf staande KMO's gerund. Dat is zó inefficiënt, om je haren van uit te trekken.
Vlaanderen telt 300 gemeenten. Al die gemeenten hebben een eigen website, waarvoor ze zelf met een websitebouwer in zee zijn gegaan. Elk van die 300 gemeenten moet vervolgens onderzoeken of en hoe het mogelijk is om digitaal uittreksels van het strafblad af te leveren. Daarom zie je overal andere oplossingen. Er bestaat dan ook geen SaaS-oplossing van de Vlaamse of Federale overheid waarvan gemeenten kunnen gebruik maken. Nee, ellke gemeente moet de private markt verkennen en op zoek gaan naar een softwareleverancier die zoiets op hun website kan zetten.
Voorbeeld: uittreksel strafregister Turnhout
Als je via
https://www.turnhout.be/uittreksel-strafregister een uittreksel van het strafregister wil verkrijgen, word je doorgelinkt naar
https://turnhout.egovflow.be/request/add/SR-95x. eGovFlow is géén overheidswebsite, zoals je misschien zou denken, maar een website van
Vanden Broele, een
voormalige drukkerij voor gemeentebesturen die ook IT is beginnen doen. (Ze richtten sinds 1993 hun pijlen ook op de advocatuur en magistratuur, lees ik. Dat verklaart weer één en ander.)
Elke gemeente die van eGovFlow wil gebruikmaken, moet dus "een project doen" met zijn websitebouwer en die firma om zoiets simpels aan de burger aan te bieden. Dat moet dan natuurlijk eerst door de gemeenteraad worden goedgekeurd, er moet budget voor vrijgemaakt worden, er moeten meerdere leveranciers vergeleken worden (aanbestedingen, demo's, ...), binnen de administratie van een gemeente moet daar allemaal over nagedacht worden, ... . Dat duurt minstens een jaar. De go/no go beslissing voor zo'n project is ook altijd lastig, want men kijkt alleen naar de kostprijs en niet naar de eventuele besparing qua personeel OF de betere dienstverlening. Als gemeente ben je een monopolist dus boeien.
Terwijl de logische oplossing voor een burger natuurlijk zou zijn om te Googelen naar "strafuittreksel", op de website
https://www.vlaanderen.be/uittreksel-uit-het-strafregister o.i.d. uit te komen, en daar op de knop "download" te klikken. Even authenticeren via Itsme en je bent geholpen. Dit zou allemaal geregeld moeten worden door
https://lokaalbestuur.vlaanderen.be/home, maar als je even op die website kijkt, zie je dat ze daar gewoon verder prullen met de decentrale visie op de digitalisering van lokale besturen. Bijvoorbeeld:
De Vlaamse Regering besliste op 4 februari 2022, op advies van de jury, om een subsidie toe te kennen aan 11 van de 28 ingediende dossiers. Dat komt neer op een totaal subsidiebedrag van 1.107.397,55 euro voor 46 deelnemende lokale besturen.
Publicatiedatum
dinsdag 15 februari 2022
Dit zijn dus weer allemaal losse projecten. Om toch enige schaal te creëren, verwacht de Vlaamse overheid (die die subsidies geeft) dat de gemeenten zich in samenwerkingsverbanden verenigen, typisch tussen enkele buurgemeenten of gemeenten die toevallig personeel beschikbaar hebben om zich ermee bezig te houden. Ik hoef jullie niet te overtuigen dat zulke samenwerkingsverbanden (een extra niveau met coördinators, regisseurs, beleidsmedewerkers, ... ) op hun beurt tot grote verspilling van middelen leiden.
Men zou alle digitale diensten van/voor gemeenten op Vlaams niveau moeten centraliseren, zodat burgers en gemeenten van die (SaaS) toepassingen gebruik kunnen maken. Dan kunnen
duizenden lokale ambtenaren nuttiger werk doen. Ik zeg maar iets, persoonlijke dienstverlening voor burgers die
niet digitaal mee zijn, met de laptop onder de arm van woning tot woning, zoals de facteur vroeger aan huis kwam om pensioenen uit te betalen.
En een deel van de ambtenaren die vandaag met beperkte middelen moeten prullen om die 300 Vlaamse gemeenten wat professioneler te laten draaien, kunnen dan tewerkgesteld worden op het niveau van de Vlaamse overheid. Nu het hybride werken overal intrede heeft gemaakt hoeft dat geen praktische problemen op te leveren.
Ik zou die lokale besturen dus helemaal anders organiseren, volgens het model van de banken. Hopelijk krijg ik ooit de kans om hier mijn steentje aan bij te dragen!
. Tarief is 5 euro. Maar is dus gemeente afhankelijk veronderstel ik.
