De zomer van 2023 is de zomer van Barbenheimer. Jawel, zoals u ongetwijfeld op sociale media al zag, is de titanenstrijd van het seizoen er eentje tussen ‘Barbie’ en ‘Boem’. De suikerspinroze - maar verrassend ‘on the noze’ (hah!) - wereld van Barbara Millicent bezochten we vorige week. Vandaag dook ik de duisternis in voor een volslagen andere kant van de geschiedenis, een opusniveau werk van Christopher Nolan: Oppenheimer.
Oppenheimer speelt sinds 19 juli in de zalen en komt binnen op een speeltijd van drie uur. Bij mijn bezoek was er geen pauze, wat gezien de sfeer en flow van de film een uitstekende keuze is. Gewoon opletten met de XL-drankjes dus.
Julius Robert Oppenheimer werd geboren in 1904 in New Jersey. Een bijzonder intelligent kind met uiteenlopende interesses, van Franse literatuur tot Mineralogie, dat uitmuntend presteerde op zijn lagere school (motto 'Deed Before Creed', vrij vertaald 'Daden vóór Woorden'). Op zijn achttiende kon Oppenheimer beginnen aan Harvard in de richting Chemie en hij studeerde amper drie jaar later af als Bachelor in de Chemie summa cum laude. Door zelfstudie kreeg hij ook de status van 'geslaagd' in fysica. Na Harvard kwam Cambridge en een groeiende interesse in de experimentele fysica. Europa was op dat moment een bruisend mekka van briljante denkers, waar de jonge Oppenheimer volop kennis kon opdoen en ideeën kon uitwisselen. Aangezien Robert een denker was, waren zaken als verplichte labo's in Cambridge voor hem een verschrikking. De kans om op verschillende andere universiteiten te gaan studeren, die meer ruimte boden om verder en ambitieuzer te denken, nam hij dankbaar aan. In Christopher Nolans Oppenheimer leren we de man hier voor het eerst kennen.
Terwijl Europa richting oorlog kantelt, is er op wetenschappelijk vlak een ware tsunami aan inzichten en ontdekkingen. Voor het eerst wordt een atoom gesplitst, iets wat zelfs Robert tot het moment van reproductie voor eigen ogen onmogelijk had geacht. De obvious next step is een bom. Nooit eerder was het moment voor een nieuw wapen, een wapen van ongeziene kracht, zo on point met hoe de wereld op dat moment ineen zat. Er ontpopt zich een race. Logischerwijs tussen Amerika en Nazi-Duitsland, maar ook met de nog geheimzinnigere vijand (ook al waren ze na 1941 medestanders) Rusland. De Amerikaanse angst voor Rusland is tig keer groter dan die voor Duitsland. Oppenheimer, Lawrence en een leger aan de beste wetenschappers van de tijd bouwen een stadje in Los Alamos (Oppie's favoriete plaats op aarde) waar aan recordtempo gedacht en getest wordt. Het wordt ook duidelijk dat de effectieve kracht van wat ze plannen nog onvoorstelbaarder is dan men ooit had kunnen voorzien (ja, onvoorstelbaar dus é) en dat er zelfs een kansje (bijna nul, niets om je zorgen over te maken) is dat de atmosfeer van de aarde zou branden en het in feite over and out voor onze planeet zou zijn. Ondertussen volgt de film ook een tweede verhaal. Zoals ik al aanhaalde, was Oppenheimer niet blind voor bepaalde argumenten van de communistische partij. Zijn echtgenote was ooit lid, Jean Tatlock, zijn goede vriend Haakon Chevalier, broer Frank, schoonzus ... Voor een land dat in de jaren vijftig onder senator McCarthy hysterisch kill the commie was, was dit voldoende om zelfs de vader van het krachtigste wapen op dat moment als hoogst verdacht te zien. Al was er - in all fairness - ook echt wel een spion in Los Alamos. De kijker volgt niet enkel Oppenheimer en zijn collega's doorheen het ontwikkelen van een wapen en hun besef wat ze op de wereld hebben losgelaten. We volgen ook hoe Oppenheimer jaren later wordt afgerekend op zijn begrip van en voor het communistisch gedachtegoed.
Robert Downey Jr. is Lewis Strauss (it's pronounced Straws) die Oppenheimer binnenhaalt op een prestigieuze post aan de universiteit van Princeton. Hij is ook voorzitter van de Atomic Energy Commission en wordt voorgedragen om Secretary of Commerce te worden in de regering van Eisenhower. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet de genomineerde voor een senaatscommissie verschijnen. Waar we in Oppenheimer het leven van Robert en Los Alamos in kleur zien, zijn de delen van het verhaal Strauss in zwart-wit gefilmd. Een perfecte scheiding tussen twee heel verschillende sferen binnen eenzelfde geschiedenis: de Oppenheimer in 'volle glorie' en de Oppenheimer die voelt alsof hij bloed aan de handen heeft en als het ware lijkt boete te willen doen. Als Robert Downey Jr. voor deze prestatie geen Oscar krijgt, is de wereld echt om zeep. Dit is makkelijk één van zijn career-defining moments.
Naast het gebruik van kleur en zwart-wit, is ook het geluid met goed doordacht effect gebruikt. De momenten waar gekozen is voor stilte geven de bijhorende beelden en bijgevolg opgeroepen gevoelens extra impact en dat op een heel slimme manier. Dit was één van de (vele) redenen waarom ik bij het buitenkomen dus zei 'ik wil dat nog eens meemaken'. Met zijn drie uur is dit een hele hap, let op met grote drankjes zoals ik al zei, maar wát een film. Geen minuut laat dit je los. Het is een praatfilm, ja. Het is geen oorlogsfilm, nee. Geen woord te veel, geen moment overbodig of filler. Het komende Award-seizoen zal hoe dan ook deze film als dominante speler krijgen. Murphy mag absoluut met de beste acteursgongen gaan lopen. RDJ moet - móét - prijzen gaan krijgen, hij toont hier echt hoe hij met rollen als Iron Man zijn talent te ver weg heeft moeten stoppen. Sorry, Barbie, maar dit is toch een klasse apart. Christopher Nolan heeft een meesterlijk werk gemaakt en zo een mooi geschenk gebracht aan het nalatenschap van J. Robert Oppenheimer. De man die de wereld meer veranderde dan bijna om het even wie voor of na hem, maar geen monster is. De man die de wereld gaf wat onvermijdelijk was geworden. He was not death, the Destroyer of worlds but he gave us the power to become so.
Oppenheimer speelt sinds 19 juli in de zalen en komt binnen op een speeltijd van drie uur. Bij mijn bezoek was er geen pauze, wat gezien de sfeer en flow van de film een uitstekende keuze is. Gewoon opletten met de XL-drankjes dus.
They won’t fear it until they understand it
De wereldgeschiedenis zoals wij - onze (over)grootouders, ouders, wijzelf - die meegemaakt hebben, de twee grote kampen met een ‘vrij’ Westen en een communistische beer die af en toe een klauw uitstak, is een gevolg van een aantal factoren. Van een aantal actoren ook. Onder de grote namen die we met de paplepel binnenkregen als ‘vriend’ of ‘vijand’ strekt echter ook een web aan mensen die buiten het strikt goed of kwaad vielen, maar die niettemin hun stempel onherroepelijk op de volgende tijden gedrukt hebben. J. Robert Oppenheimer niet in het minst.Julius Robert Oppenheimer werd geboren in 1904 in New Jersey. Een bijzonder intelligent kind met uiteenlopende interesses, van Franse literatuur tot Mineralogie, dat uitmuntend presteerde op zijn lagere school (motto 'Deed Before Creed', vrij vertaald 'Daden vóór Woorden'). Op zijn achttiende kon Oppenheimer beginnen aan Harvard in de richting Chemie en hij studeerde amper drie jaar later af als Bachelor in de Chemie summa cum laude. Door zelfstudie kreeg hij ook de status van 'geslaagd' in fysica. Na Harvard kwam Cambridge en een groeiende interesse in de experimentele fysica. Europa was op dat moment een bruisend mekka van briljante denkers, waar de jonge Oppenheimer volop kennis kon opdoen en ideeën kon uitwisselen. Aangezien Robert een denker was, waren zaken als verplichte labo's in Cambridge voor hem een verschrikking. De kans om op verschillende andere universiteiten te gaan studeren, die meer ruimte boden om verder en ambitieuzer te denken, nam hij dankbaar aan. In Christopher Nolans Oppenheimer leren we de man hier voor het eerst kennen.
And they won’t understand it until they've used it
In het hoofd van J. Robert Oppenheimer 'vonkt' een idee. Hij is volledig gefascineerd door experimentele fysica. Fysica of natuurkunde draait om materie, energie, straling, het gedrag van de ruimte en tijd, kracht, beweging ... In de wereld van de vroege twintigste eeuw was men heel erg bezig met alles wat fysica zou 'kunnen'. Geleerden schreven allerhande theorieën uit en de mogelijkheden waren enorm. Theoretisch dan toch. Mensen als Oppenheimer (Cillian Murphy) hadden ideeën, mensen als Ernest Lawrence (Josh Hartnett) konden deze theorie ook tot werkelijkheid maken. Wanneer persoon A dan een labo naast persoon B krijgt, dan zijn de (uiteindelijke) gevolgen explosief (flauw, maar toch hah!). Maar even terug naar net daarvoor. In Europa pakken zich de donkere wolken van het fascisme samen, in Rusland groeit de dreiging van de communistische beweging. Beide ideologieën vinden ook in de Verenigde Staten voet aan land, wat zorgt voor een grote nervositeit in politieke en militaire rangen. In universitaire en andere geleerde kringen, is er zeker een 'gedweep met' tot 'zware overtuiging van' bepaald communistisch gedachtegoed (vooral het organiseren en beschermen van werknemers). Ook Oppenheimer (en diens broer en schoonzus) is niet ongevoelig, maar maakt (dat dan in tegenstelling tot broer en schoonzus) nooit de expliciete keuze. Hij krijgt ook een relatie (quasi relatie) met Jean Tatlock, een jonge communiste die wel diepe gevoelens heeft voor Oppie, maar mentaal moeilijk in haar vel zit. De affaire met Jean heeft weinig toekomst en er is niet veel nodig om Oppenheimer in een huwelijk met de intelligente maar koude Kitty te krijgen.Nooit eerder was het moment voor een nieuw wapen zo on point met hoe de wereld op dat moment ineen zat.
Terwijl Europa richting oorlog kantelt, is er op wetenschappelijk vlak een ware tsunami aan inzichten en ontdekkingen. Voor het eerst wordt een atoom gesplitst, iets wat zelfs Robert tot het moment van reproductie voor eigen ogen onmogelijk had geacht. De obvious next step is een bom. Nooit eerder was het moment voor een nieuw wapen, een wapen van ongeziene kracht, zo on point met hoe de wereld op dat moment ineen zat. Er ontpopt zich een race. Logischerwijs tussen Amerika en Nazi-Duitsland, maar ook met de nog geheimzinnigere vijand (ook al waren ze na 1941 medestanders) Rusland. De Amerikaanse angst voor Rusland is tig keer groter dan die voor Duitsland. Oppenheimer, Lawrence en een leger aan de beste wetenschappers van de tijd bouwen een stadje in Los Alamos (Oppie's favoriete plaats op aarde) waar aan recordtempo gedacht en getest wordt. Het wordt ook duidelijk dat de effectieve kracht van wat ze plannen nog onvoorstelbaarder is dan men ooit had kunnen voorzien (ja, onvoorstelbaar dus é) en dat er zelfs een kansje (bijna nul, niets om je zorgen over te maken) is dat de atmosfeer van de aarde zou branden en het in feite over and out voor onze planeet zou zijn. Ondertussen volgt de film ook een tweede verhaal. Zoals ik al aanhaalde, was Oppenheimer niet blind voor bepaalde argumenten van de communistische partij. Zijn echtgenote was ooit lid, Jean Tatlock, zijn goede vriend Haakon Chevalier, broer Frank, schoonzus ... Voor een land dat in de jaren vijftig onder senator McCarthy hysterisch kill the commie was, was dit voldoende om zelfs de vader van het krachtigste wapen op dat moment als hoogst verdacht te zien. Al was er - in all fairness - ook echt wel een spion in Los Alamos. De kijker volgt niet enkel Oppenheimer en zijn collega's doorheen het ontwikkelen van een wapen en hun besef wat ze op de wereld hebben losgelaten. We volgen ook hoe Oppenheimer jaren later wordt afgerekend op zijn begrip van en voor het communistisch gedachtegoed.
Power stays in the shadows
Ja ... Oppenheimer ... waar te beginnen? Ik kwam buiten en ik wou eigenlijk direct nog eens gaan. Deze film is oprecht fenomenaal. Dit is waarvoor Hollywood bestaat en waarom wij naar een bioscoop gaan. Oppenheimer is waarom SAG-AFTRA gelijk heeft en dat creatievelingen in de filmwereld een voldoende loon verdienen. Christopher Nolan toonde al vaak dat hij een filmmaker met visie is. Zijn heruitvinding van Batman was een plezier, Inception (waar ik zelf, ik geef het toe met excuses, geen noot van snapte) is voor velen een masterclass geweest en met Oppenheimer bewijst Nolan alles en nog honderd procent meer wat men over zijn kunnen al vertelde. Ik zei eerder in dit artikel al dat er mensen bij de wapenwedloop en volgende (Koude) oorlog betrokken waren, die noch goed noch slecht waren en gewoon 'hun ding' deden. Nolan geeft ons precies deze J. Robert Oppenheimer: een wetenschapper met een idee. Een wetenschapper die dat idee tot werkelijkheid maakt. Een mens die daden stelt en de gevolgen van die daden ook voelt. Een mens in het doolhof van de machinaties van anderen. Cillian Murphy is een acteur die zijn publiek meesleept. Denk aan Tommy Shelby, je volgt de man tot in de hel en terug. Oppenheimer is een complex man, maar niettegenstaande doelgericht. Hij is, wat men ook wil insinueren jaren later, een vaderlandslievend man die de hem gegeven taak opneemt. Noch hij, noch Kitty zijn per se goede ouders, zoals hij zelf zegt 'we are selfish people'. Hij ziet het belang in van de eerste te zijn als het op deze bom aankomt en beseft maar al te goed dat hij en zijn team weliswaar het wapen mogen ontwikkelen, maar geen recht hebben om te beslissen hoe het gebruikt zal worden. Dit maakt het des te wraakroepend als later in beeld komt hoe men Oppenheimer later probeerde te framen.Met Oppenheimer bewijst Nolan alles en nog honderd procent meer wat men over zijn kunnen al vertelde.
Robert Downey Jr. is Lewis Strauss (it's pronounced Straws) die Oppenheimer binnenhaalt op een prestigieuze post aan de universiteit van Princeton. Hij is ook voorzitter van de Atomic Energy Commission en wordt voorgedragen om Secretary of Commerce te worden in de regering van Eisenhower. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet de genomineerde voor een senaatscommissie verschijnen. Waar we in Oppenheimer het leven van Robert en Los Alamos in kleur zien, zijn de delen van het verhaal Strauss in zwart-wit gefilmd. Een perfecte scheiding tussen twee heel verschillende sferen binnen eenzelfde geschiedenis: de Oppenheimer in 'volle glorie' en de Oppenheimer die voelt alsof hij bloed aan de handen heeft en als het ware lijkt boete te willen doen. Als Robert Downey Jr. voor deze prestatie geen Oscar krijgt, is de wereld echt om zeep. Dit is makkelijk één van zijn career-defining moments.
Did you think that if you let them tar and feather you the world would forgive you?
Oppenheimer heeft een duizelingwekkende cast aan sterren. Emily Blunt als Kitty Oppenheimer steunt haar man volledig en houdt op haar eigen manier van hem. Ze is een eerder koude vrouw, geen echt liefhebbende moeder, die het genie van haar man herkent en groeiende frustratie voelt met zijn ogenschijnlijke berusting in het feit dat men hem in een verdomhoekje wil duwen. Je kan Kitty niet sympathiek vinden, maar je kan haar begrijpen. Florence Pughs levendige, passionelere maar uiteindelijke gedoemde Jean Tatlock is een quasi lijnrechte tegenstelling. Pugh maakt ook met deze kleine rol een mooie indruk. Josh Hartnett is dan weer een acteur die ooit it moest worden (denk Pearl Harbor), maar er toch nooit echt geraakt is. Zijn rol hier als Lawrence, die meer begrip heeft van hoe het spel gespeeld wordt (en zal worden), is een vriend en steun voor Oppenheimer, die net als Kitty soms moeite heeft met hoe Robert vasthoudt aan geen kleur bekennen. Het verschil tussen de denker en de doener, goed uitgeschreven. En dan zwijg ik nog over Kenneth Branagh (Niels Bohr), David Krumholtz, Tom Conti, Gary Oldman, James D'Arcy, Alden Ehrenreich, Jack Quaid ... Elke vertolking even gepast, even meeslepend en een even belangrijk wieltje in de machine. Mijn enige b-mol is in feite Matt Damon, want die is gewoon Matt Damon, welk uniform je hem ook aantrekt.Oppenheimer heeft een duizelingwekkende cast aan sterren.
Naast het gebruik van kleur en zwart-wit, is ook het geluid met goed doordacht effect gebruikt. De momenten waar gekozen is voor stilte geven de bijhorende beelden en bijgevolg opgeroepen gevoelens extra impact en dat op een heel slimme manier. Dit was één van de (vele) redenen waarom ik bij het buitenkomen dus zei 'ik wil dat nog eens meemaken'. Met zijn drie uur is dit een hele hap, let op met grote drankjes zoals ik al zei, maar wát een film. Geen minuut laat dit je los. Het is een praatfilm, ja. Het is geen oorlogsfilm, nee. Geen woord te veel, geen moment overbodig of filler. Het komende Award-seizoen zal hoe dan ook deze film als dominante speler krijgen. Murphy mag absoluut met de beste acteursgongen gaan lopen. RDJ moet - móét - prijzen gaan krijgen, hij toont hier echt hoe hij met rollen als Iron Man zijn talent te ver weg heeft moeten stoppen. Sorry, Barbie, maar dit is toch een klasse apart. Christopher Nolan heeft een meesterlijk werk gemaakt en zo een mooi geschenk gebracht aan het nalatenschap van J. Robert Oppenheimer. De man die de wereld meer veranderde dan bijna om het even wie voor of na hem, maar geen monster is. De man die de wereld gaf wat onvermijdelijk was geworden. He was not death, the Destroyer of worlds but he gave us the power to become so.
Conclusie
Ga kijken. Vandaag liever nog dan morgen. En ga morgen nog eens. Ik wil niet overlopen van de superlatieven, maar het kan in wezen niet anders: deze Oppenheimer is gewoon echt wel zo goed. Acteerprestaties van hun leven voor Robert Downey Jr. en Cillian Murphy, een ondersteunende (al is ondersteunende een woord dat te kort doet, iedereen draagt deze film met bijna perfectie) cast van de bovenste plank, het gebruik of weglaten van kleur, het gebruik van stilte ... Het zit allemaal goed, het is allemaal doordacht en correct op het scherm gebracht. Christopher Nolan heeft een meesterwerk afgeleverd en Oppenheimer mag alle prijzen in de wacht gaan slepen. Dit is een karakterstudie van niet enkel de man, maar ook van de wereld waarin hij leefde. Niet vaak zie je een resultaat dat op zich angstaanjagend is (en blijft), maar toch het beste van alle mogelijke uitkomsten bleek te zijn. Amerika komt hier niet ongeschonden als 'Murica Hell Yeah' uit, er waren overduidelijk ook zware issues in hoe zij alles aanpakten. En daartussen schipperde dus J. Robert Oppenheimer, die hiermee een herintroductie in de wereld krijgt die hem niettegenstaande zijn erfgoed toch eer aan doet. Ga kijken. En dan nog eens.
Pro
- Acteerprestaties, vooral dan Robert Downey Jr.
- Dubbele verhaallijn
- Visueel sterk uitgedacht
- Enorm interessant verhaal
Con
- Mja, Matt Damon blijft echt altijd Matt Damon ...
10
Over deze film
Beschikbaar vanaf
19 juli 2023
Genre
- Biografie
- Historisch
- Oorlog
Speelduur
180 minuten
Regie
Christopher Nolan
Cast
Cillian Murphy, Robert Downey Jr, Emily Blunt, David Krumholtz, Josh Hartnett, Jefferson Hall, ...
Uitgever
Universal Pictures
