Vraagjes i.v.m. beharing

[Tonerider]

Vanmorgen was ik naar wekelijkse gewoonte mijn hoofdhaar aan het millimitreren en om een of andere reden begon ik aan onze voorouders te denken. (jaja, spiegelbeeld en zo). Daarbij bedoel ik Neanderthalers en de soorten ervoor. Vroeger werden die nogal dikwijls afgebeeld als kortharigen (beetje chimpansee achtig haar) en ook nu nog vind je bij het opzoeken van meer info deze dikwijls met wild maar redelijk kort haar of zelfs gladgeschoren

bron: https://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-erectus

bron: https://www.modernhumanorigins.com/heidelbergensis

bron: https://www.britannica.com/topic/Homo-erectus

bron: https://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-heidelbergensis

Dus vroeg ik me toch wel af in hoeverre hierdoor een correct beeld wordt geschetst van hoe de vroegere mensensoorten eruit zagen. De homo Heidelbergensis leefde bijv. 500.000 tot 200.000 jaar geleden, terwijl archeologen de eerste scheerbeurten schatten op 100.000 jaar geleden.

vb. https://isgeschiedenis.nl/reportage/hoe-scheerde-men-zich-vroeger

Al tijdens de ijstijd begonnen mannen hun gezichtsbeharing af te scheren(link is external). Vanwege de lage tempraturen konden natte baarden namelijk bevriezen, waardoor hun dragers vrieswonden opliepen.

Archeologen schatten dat mensen daarom zo´n 100.000 jaar gelden met scheren begonnen. Hiervoor gebruikten ze in het begin twee schelpen als pincet, waarmee ze de haren één voor één eruit trokken. Dit ging niet alleen langzaam, maar was ook een uiterst pijnlijk proces. Vandaar dat men rond 30.000 v.Chr. overstapte op haaientanden en geslepen vuurstenen.

Dus na duizenden jaren van scheren (70.000 jaar met een pincetje trekken) paste ons lichaam zich blijkbaar nog altijd niet aan, ook al had het negatieve gevolgen, en zelfs nu we al duizenden jaren kleding dragen en dus ook op het hoofd eigenlijk geen behoefte hebben aan haar, blijft dat groeien en groeien. En eigenlijk ook tot een absurde lengte waaraan helemaal geen nut verbonden is.

Maar goed, mijn vragen zijn voornamelijk de volgende:

- Heeft men een idee wanneer en waarom ons haar ineens is beginnen groeien, want haar zoals dat van apen was genoeg voor bescherming.
- Hoe heeft men ontdekt dat men tussen 100.000 v.Chr en 30.000 v.Chr. een soort van pincet gebruikte en haartje voor haartje plukte (of is dit gewoon een wild guess en eigenlijk de fantasie van archeologen)
- Hoe accuraat zijn de afbeeldingen/weergaven van vroegere soorten en bestaat er geen kans dat we een beeld krijgen die we als waar aannemen maar eigenlijk deels op de fantasie van de archeoloog/tekenaar/wetenschapper is gebaseerd?

 

[beryl]

Interessante vraag waar ik geen antwoord op weet, ik ben wel wat sceptisch tegenover de bewering dat mannen zich zijn beginnen te scheren in de ijstijd om vrieswonden te voorkomen.

Ik heb nog nooit gehoord dat mensen met baarden rapper vrieswonden zouden hebben dan mensen zonder baard en ik snap ook niet goed hoe dat precies zou werken, het is niet alsof een bevroren baard kouder is dan de omgevingstemperatuur (het feit dat het de wind breekt kan zelfs wat helpen vermoed ik).

 

[Deleted member 95]

Maar goed, mijn vragen zijn voornamelijk de volgende:

- Heeft men een idee wanneer en waarom ons haar ineens is beginnen groeien, want haar zoals dat van apen was genoeg voor bescherming.

No clue. Ruift een chimpansee?

- Hoe heeft men ontdekt dat men tussen 100.000 v.Chr en 30.000 v.Chr. een soort van pincet gebruikte en haartje voor haartje plukte (of is dit gewoon een wild guess en eigenlijk de fantasie van archeologen)

Sowieso een (beredeneerde) gok. Ik vermoed dat men enerzijds "bewijs" heeft dat mensen geschoren waren vanaf een bepaalde periode (bv. door afbeeldingen in kunst, al is dat met die abstractie ook niet altijd sluitend te zeggen) en anderzijds een hoop schelpenvondsten waarvoor men geen functie kon bedenken behalve om zich te epileren.

Mijn eerste gedacht was dat er misschien schelpen gevonden zijn in grafcontexten, maar dat past niet in de chronologie.
Ik zou ook niet direct weten hoe je het anders zou moeten doen zonder messen, dus wie weet is het gewoon door eliminatie.
Een laatste (onwaarschijnlijke) mogelijkheid is dat men dit gebruik heeft vastgesteld bij zeer primitieve volkeren en dan maar geëxtrapoleerd heeft.

- Hoe accuraat zijn de afbeeldingen/weergaven van vroegere soorten en bestaat er geen kans dat we een beeld krijgen die we als waar aannemen maar eigenlijk deels op de fantasie van de archeoloog/tekenaar/wetenschapper is gebaseerd?

Die kans bestaat altijd. Niet alleen voor mensen en mensachtigen, maar ook voor reconstructies van gebouwen, in films, etc...

 

[anders.]

Je moet de evolutietheorie nog eens herbekijken . Dingen evolueren niet richting een doel. Dus of ge uw haar nu scheert of niet, heeft geen enkel effect op de evolutie (behalve wanneer mensen met lang haar significant vaker zouden sterven).
Daarnaast hebben de meeste mensen ook een "maximumlengte" van haar als ze het niet specifiek verzorgen. Dit komt omdat haar uitvalt na x-dagen. De reden dat we nu langer haar kunnen hebben, lijkt me gewoon door de betere verzorging van hoofdhuid te komen. Dus het is niet zo dat iedereen gigantisch lang haar zou krijgen als je het niet zou knippen/scheren (kijk bvb naar lichaamsbeharing, dat blijft ook niet groeien he).

En net zoals een leeuw manen heeft, is het niet ondenkbaar dat hoofd/gezichtsbeharing diezelfde functie heeft.

 

[Sir.Killalot]

- Heeft men een idee wanneer en waarom ons haar ineens is beginnen groeien, want haar zoals dat van apen was genoeg voor bescherming.

Ons haar blijft niet groeien en groeien. Net zoals bij apen en andere dieren stopt de groei van onze lichaamsbeharing op een bepaald moment. Dat geldt ook voor de beharing op ons hoofd en gezicht. Hoe lang je haar blijft groeien is genetisch bepaald, en waarom het haar op ons hoofd bij de meeste mensen zo lang kan worden ten opzichte van andere dieren weet ik niet. Van wat ik lees zou bij de meeste mensen het hoofdhaar 3-5 jaar blijven groeien.

- Hoe heeft men ontdekt dat men tussen 100.000 v.Chr en 30.000 v.Chr. een soort van pincet gebruikte en haartje voor haartje plukte (of is dit gewoon een wild guess en eigenlijk de fantasie van archeologen)

Op basis van grottekeningen, blijkbaar. Ik vind niet meteen een bronvermelding naar welke tekeningen. Ik vermoed dat men ook wel grotere plukken haar zal uitgetrokken hebben (maar auch), en niet uitsluitend haar per haar . Die periode van 70.000 jaar is ook deels arbitrair he. Men heeft grottekeningen gevonden uit een bepaalde periode waar blijkbaar mensen die zich scheren met schelpen staan op afgebeeld. Ze hebben ook voorwerpen gevonden uit een bepaalde periode die wijzen op vroege vormen van scheermessen. Wil dat zeggen dat mensen dan over heel de wereld en over een periode van 70.000 jaar zich uitsluitend met schelpen hebben geschoren? Neen. Maar een archeoloog gaat dat ook niet op die manier beweren. We kunnen alleen stellen dat een bepaalde groep op een bepaald moment zich waarschijnlijk op een bepaalde manier scheerde, en dat een andere groep op een ander moment zich waarschijnlijk op een andere manier scheerde.

- Hoe accuraat zijn de afbeeldingen/weergaven van vroegere soorten en bestaat er geen kans dat we een beeld krijgen die we als waar aannemen maar eigenlijk deels op de fantasie van de archeoloog/tekenaar/wetenschapper is gebaseerd?

Dat hangt af van naar welke afbeeldingen en weergaven je kijkt. De meest recente wetenschappelijke weergaven zullen redelijk accuraat zijn, wegens nieuwe inzichten, meer data en betere technologie. Het woord fantasie zou ik in de huidige archeologische wetenschap niet in de mond durven nemen, maar je hebt altijd interpretatie natuurlijk. Zeker naarmate je verder teruggaat in de tijd en naarmate je minder en minder data ter beschikking hebt. Maar een archeoloog gaat niet op basis van één gevonden schelp beweren dat alle mensen zich in een bepaalde periode met schelpen scheerden, en er dus allemaal gladgeschoren bijliepen.

 

[beryl]

Maar in een bevroren baard zit ijs, en ijs tegen uw gezicht is geen aanrader. Zolang het niet koud genoeg is dat er effectief ijs in de baard blijft hangen, heb je gelijk en gaat die baard u inderdaad warmer houden.

Maar als je bvb naar foto's kijkt van arctische expedities, dan zie je die mensen af en toe ook gewoon baarden hebben en een snelle google search toont nergens dat baarden gevaarlijk zouden zijn voor vrieswonden of dta het aangeraden wordt je baard te scheren als je naar koude streken trekt. Ook het feit dat in het artikel vermeld wordt dat archeologen denken dat mensen zich zijn beginnen scheren in de ijstijd omdat de ijstijd koud was maakt me wat achterdochtig dat het hier simpelweg om de redenering ijstijd->koud gaat. De ijstijd doet de koude gewoon meer naar het zuiden opschuiven, mensen gaan al lang in koude klimaten geleefd hebben voor het begin van de laatste ijstijd.

 

[Mr.Fingers]

Het nadeel van een baard is dat de condens van je adem daar direct in sublimeert (dus van gas rechtstreeks naar vast), en je dus binnen de kortste keren ijspegels aan je lip en baard hebt hangen. En dat kan als het koud genoeg is vrieswonden veroorzaken. Op zich niet zo'n probleem als je je gezicht volledig afdekt

 

[Tonerider]

Je moet de evolutietheorie nog eens herbekijken . Dingen evolueren niet richting een doel. Dus of ge uw haar nu scheert of niet, heeft geen enkel effect op de evolutie (behalve wanneer mensen met lang haar significant vaker zouden sterven).
Daarnaast hebben de meeste mensen ook een "maximumlengte" van haar als ze het niet specifiek verzorgen. Dit komt omdat haar uitvalt na x-dagen. De reden dat we nu langer haar kunnen hebben, lijkt me gewoon door de betere verzorging van hoofdhuid te komen. Dus het is niet zo dat iedereen gigantisch lang haar zou krijgen als je het niet zou knippen/scheren (kijk bvb naar lichaamsbeharing, dat blijft ook niet groeien he).

En net zoals een leeuw manen heeft, is het niet ondenkbaar dat hoofd/gezichtsbeharing diezelfde functie heeft.

nee, weet ik wel, maar het evolueert normaal wel naar aanleiding van omgeving. Dus als mensen in koude streken last van hun beharing zouden hebben door de vrieswonden zouden ze daar toch kaler in het gezicht moeten worden (of een andere vacht-type ontwikkelen)?
Die maximum-lengte is sowieso nog altijd overdreven lang en hinderlijk in bijv. de jacht en in dichtbegroeide streken (vanwege vuil, beestjes en gevaar ergens in te blijven hangen). Dus het is niet logisch dat die ontwikkeling van lang haar zich heeft door gezet.

En ik weet ook wel dat niet alles in evolutie logisch of functioneel is, maar meestal verdwijnen niet functionele zaken wel uit het lichaam (over miljoenen jaren en niet altijd, I know)

Anyway, ik weet er weinig van, daarom ook dat ik de vraag hier stel he. Het was een gedachte die in de douche bij me opkwam en waar google niet direct een antwoord op gaf.

----
@iedereen: bedankt om te antwoorden.

 

[Deleted member 95]

nee, weet ik wel, maar het evolueert normaal wel naar aanleiding van omgeving. Dus als mensen in koude streken last van hun beharing zouden hebben door de vrieswonden zouden ze daar toch kaler in het gezicht moeten worden (of een andere vacht-type ontwikkelen)?

Evolutie gaat zo snel niet.

 

[beryl]

nee, weet ik wel, maar het evolueert normaal wel naar aanleiding van omgeving. Dus als mensen in koude streken last van hun beharing zouden hebben door de vrieswonden zouden ze daar toch kaler in het gezicht moeten worden (of een andere vacht-type ontwikkelen)?
Die maximum-lengte is sowieso nog altijd overdreven lang en hinderlijk in bijv. de jacht en in dichtbegroeide streken (vanwege vuil, beestjes en gevaar ergens in te blijven hangen). Dus het is niet logisch dat die ontwikkeling van lang haar zich heeft door gezet.

En ik weet ook wel dat niet alles in evolutie logisch of functioneel is, maar meestal verdwijnen niet functionele zaken wel uit het lichaam (over miljoenen jaren en niet altijd, I know)

Anyway, ik weet er weinig van, daarom ook dat ik de vraag hier stel he. Het was een gedachte die in de douche bij me opkwam en waar google niet direct een antwoord op gaf.

----
@iedereen: bedankt om te antwoorden.

Het kan ook seksuele selectie zijn, dat is niet functioneel (of toch niet op het vlak van beter kunnen overleven). Kijk bvb naar de pluimen van pauwen en andere vogels die enkel dienen om gekozen te worden door een partner maar die op andere vlakken vaak enkel een last zijn die de overlevingskansen verminderen.

We zien een volle haardos nog steeds als een teken van jeugd en gezondheid, misschien zit dat wat ingebakken in ons genen.

 

[Tonerider]

Evolutie gaat zo snel niet.

we spreken hier over tienduizenden tot honderduizenden jaren: zo snel gaat evolutie wel. Soms ziet men zelfs evolutie binnen enkele generaties.
En zoals eerder aangehaald: het werd ook in warmere streken als lastig in het dagelijkse leven ervaren, anders ga je echt niet haartje per haartje uittrekken.
Het is dus lastig, vuil en trekt ongedierte aan en we hebben er geen baat bij. Toch zijn we van korthaar naar lang haar gegaan (en zijn we over de rest van het lichaam wel onze pels kwijt gespeeld).

Het kan ook seksuele selectie zijn, dat is niet functioneel (of toch niet op het vlak van beter kunnen overleven). Kijk bvb naar de pluimen van pauwen en andere vogels die enkel dienen om gekozen te worden door een partner maar die op andere vlakken vaak enkel een last zijn die de overlevingskansen verminderen.

Lijkt me sterk aangezien ook kale mannen geen hinder ondervinden van hun kaalheid en niet minder reproduceren dan mannen met haar lijkt me dat nu niet direct een reden waarom we lang haar hebben. En al zou het hebben van haar belangrijk zijn om meer kans te hebben als partner, dan verklaart het nog niet de absurde lengte.

Het zou natuurlijk kunnen, maar ik mag precies concluderen dat het enkel bij giswerk zal blijven. We kunnen wel wat redenen bedenken (maar ook waarom het niet logisch is), maar er is geen (of amper) onderzoekwerk naar gedaan en er valt geen enkele reden echt te staven.

Toch bedankt aan iedereen om mee te denken.

------
on a side note: TIL dat bruine beren eigenlijk blijken af te stammen van ijsberen en niet andersom (zoals altijd gedacht werd: https://www.eoswetenschap.eu/natuur-milieu/ijsbeer-werd-bruine-beer-niet-omgekeerd)

 

[beryl]

Lijkt me sterk aangezien ook kale mannen geen hinder ondervinden van hun kaalheid en niet minder reproduceren dan mannen met haar lijkt me dat nu niet direct een reden waarom we lang haar hebben. En al zou het hebben van haar belangrijk zijn om meer kans te hebben als partner, dan verklaart het nog niet de absurde lengte.

Seksuele selectie kan tot zo'n effecten leiden, waar een initieel logische selectie (mens met haar=gezond) kan leiden tot een voorkeur voor partners met haar waardoor meer haar als aantrekkelijker gezien wordt hoewel dat extra haar eigenlijk nog weinig zegt over de fitheid en soms zelfs iets negatief kan worden, zoals bij veel tropische vogels die een pluimage ontwikkelen dat nadeling is voor hun overlevingskansen maar hen wel antrekkelijker maken en op die manier die verminderde overlevingskansen compenseren en hun kansen op voortplanting verhogen.

lang haar hoeft dus niet persé een functioneel nut te hebben om evolutionair toch voordelen te geven. Of het werkelijk zo is is op dit moment idd giswerk vermoed ik.