Tuatara's (of brughagedissen) zijn als je er meer over nadenkt ook fascinerende dieren, omdat het eigenlijk levende fossielen zijn. Het is een diersoort dat uit een familie stamt dat ver in het verleden veel meer voorkwam maar daarnaast ook al redelijk lang geleden zich splitste van de laatste gekende groep dieren die nu vandaag nog actief zijn, namelijk meer dan 250 miljoen jaar geleden met de familie van hagedissen waartoe ook slangen (en zelfs de uitgestorven mosasaurus) toe behoort.
Tuatara's of de familie van tuatara's kwam frequent voor en was een soort die heel goed aangepast was aan droge omstandigheden. Het Trias was een zeer droog tijdperk toen alle landmassa's zich nog bij elkaar bevond. In feite nemen ze dezelfde niche in als moderne hagedissen maar kwamen moderne hagedissen niet veel voor, en de familie van de brughagedissen dan weer wel. Maar naarmate van tijd, vooral na het splitsen van Pangaea verloor de familie van de tuatara's terrein en werden hagedissen dominanter omdat ze beter aangepast waren om de niches die tuatara's opvulden voorheen zelf over te nemen. En ook de zoogdieren droegen bij aan hun achteruitgang. Vooral op het noordelijk halfrond heeft men terrein verloren. Voor de K-T extinctie (dus de extinctie van de niet-vogelachtige dinosauriërs) trok men zich terug tot een droger gebieden in wat het zuiden van voormalig Gondwana en toen dus zuiden van Zuid-Amerika (Patagonië), Zuiden van Afrika, Antarctica en Zuid Australasie geweest zijn - in de drogere gebieden.
Men was dus kwetsbaar voor de K-T extinctie door een natter klimaat dan het klimaat waarin ze evolueerden en door toegenomen concurrentie van zoogdieren en de familie van moderne hagedissen zoals slangen die beiden evolueerden in het Jura en het Krijt. En dan kwam de K-T extinctie.... Overal verdwijnt de diersoort zo goed als, behalve op één plaats: Nieuw-Zeeland dat toen al geisoleerd was van de rest, en al een uniek ecosysteem heeft voor 80 tot 100 miljoen jaar lang.
Terwijl het niet uitgesloten was dat de diersoort elders nog wel even heeft overleefd na de K-T extinctie, moet dit niet lang geweest zijn of moet de diersoort zodanig kwetsbaar geweest zijn dat uitsterving vroeg of laat toch onvermijdelijk was. Vandaag is de voorouder van de tuatara dus in de tuatara geevolueerd en komt deze volledig orde die al 250 miljoen jaar lang bestaat nog op één plaats voor North Island in Nieuw-Zeeland.
Waarom is deze soort dan blijven overleven bij Nieuw-Zeeland. Wel het klimaat is volledig anders dus de soort heeft zich kunnen aanpassen aan het lokale ecosysteem van Nieuw-Zeeland en kan "nattere" en vooral "koudere" omstandigheden aan in vergelijking met voorouders. Maar belangrijker. Nieuw Zeeland is één van de weinige plaatsen waar geen "native land mammals" voorkomen. Dit heeft wellicht wel het vel gered van de tuatara of deze "orde". Maar vandaag hebben mensen wel bepaalde dieren geintroduceerd sinds een paar eeuwen geleden, met de mensen zelf natuurlijk (Maori, Polynesiers), huisdieren en evt. dieren die in het wild losgelaten worden of verwilderde huisdieren, dus die kunnen op termijn een bedreging vormen voor deze kwetsbare diersoort. Vandaar dat de douanewetten soms heel streng zijn voor dit soort landen, omdat ze over een uniek ecosysteem bezitten, en wanneer daar geen zorg gedragen voor wordt, je heel veel biodiversiteit dreigt te verliezen.
What could go wrong?
www.wired.com
Wat toont het nog aan... Wel dat het soms aan een zijden draadje kan hangen. Er zijn gevallen bekend van diersoorten die met uitsterving bedreigd waren en er toch bovenop gekomen zijn. Andere diersoorten zullen dan weer (evt.) het (nipt) niet gehaald hebben. Bij de K-T extinctie is dit een geval van een volledige klasse - die al na fel verzwakt geweest te zijn - met de hakken over de sloot de K-T extinctie overleefd heeft, met dank aan Nieuw-Zeeland en ook landzoogdieren die blijkbaar vergaten het land te koloniseren omdat dit één van de regio's waar deze orde namelijk minder "recent" zijn dominantie of aanwezigheid moest opgeven (en zoogdieren hier minder frequent aanwezig waren) en het eiland snel geïsoleerd raakte van de rest v/d wereld en landzoogdieren dus de boot misten.
EDIT: Vleermuizen hebben het land na splitsing blijkbaar wel nog bereikt, dat zijn nog "land mammals" die je wel vindt in Nieuw-Zeeland. Maar die kunnen ook vliegen, dus de voorouder van de "ongewone vleermuizen" die nu in Nieuw-Zeeland leven heeft de sprong naar Nieuw-Zeeland evt. via Tasmanie kunnen maken wellicht 50-60 miljoen jaar geleden. Vleermuizen daar nemen een "ander niche" in dan elders door opnieuw de afwezigheid van andere landzoogdieren.
