Archief - Politieke gevolgen Belgie Corona crisis

Donderdag: ‘handshake-deal’ tussen De Wever en Magnette

Donderdagavond 23 uur. In het hoofdkwartier van de PS in Brussel kijken PS-voorzitter Paul Magnette, N-VA-voorzitter Bart De Wever en SP.A-voorzitter Conner Rousseau samen naar de persconferentie van de Nationale Veiligheidsraad. Premier Sophie Wilmès (MR) kondigt er drastische maatregelen aan om het nieuwe coronavirus te bestrijden. Zonder de koninklijke opdrachthouders Patrick *Dewael (Open VLD) en Sabine Laruelle (MR) te betrekken, sluiten de N-VA, de PS en de SP.A een princiepsakkoord om de regering in lopende zaken van de MR, CD&V en Open VLD te versterken tot een volwaardige noodregering voor een korte periode en gefocust op de aanpak van *corona.
Het is de fameuze ‘coronacoalitie’ waar CD&V-voorzitter Joachim Coens eerder al toe opriep. De Wever heeft de dagen ervoor mentaal de knop omgedraaid. Minimaliseerde hij op zondag nog de coronacrisis, dan vreest hij ondertussen de economische mokerslag die Vlaanderen wacht. De Wever betwijfelt of een minderheidsregering op lemen voeten de storm kan doorstaan. Door zelf aan de knoppen te zitten, kan hij op rechts ook het verschil maken met een opkomend Vlaams Belang, dat aan de *zijlijn zal blijven staan.
De PS kan op eenzelfde manier in Wallonië op links het verschil maken. De uitwerking van een steunpakket van miljarden moet toelaten om de onderlinge meningsverschillen tussen de PS en de N-VA tijdelijk opzij te schuiven. Na een jaar zouden er nieuwe verkiezingen kunnen komen of een doorstart met een *volwaardig programma – met een *institu*tioneel luik als het van de N-VA afhangt. Wat maandenlang onmogelijk was, lijkt nu te lukken. In de praktijk gaan de socialisten dus de vroegere Zweedse coalitie depanneren, iets waarvan Di Rupo en Magnette gezworen hadden het nooit te zullen doen. Ze laten zelfs hun verzet *tegen de aanwezigheid van Open VLD in zo’n regering varen.
Vrijdag: het nee van Bouchez
Het lijkt nu snel te kunnen gaan. Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, geeft in De Tijd een handige voorzet door te zeggen dat de regering alles op alles moet zetten om de fall-out van de coronacrisis aan te pakken. Een rapport van het Monitoringcomité, dat zelfs zonder coronacrisis waarschuwt voor een tekort van 13,5 miljard euro, wordt verticaal geklasseerd. Er is even hoop dat de koninklijke opdrachthouders Dewael en Laruelle snel kunnen worden afgelost, logischerwijze door De Wever en Magnette.
En toch stokt het. Magnette krijgt ’s ochtends weliswaar groen licht van de verzamelde partijtop. Maar het is duidelijk dat intern lang niet iedereen mee is. Vooral de Brusselse afdeling speelt op, met fractieleider Ahmed Laaouej als boegbeeld (DS 14 maart). De critici vrezen net op links te bloeden door nu een ‘rechts’ kabinet te stutten.
Maar ook de MR ligt dwars. Volgens bronnen plaatst Magnette MR-voorzitter George-Louis Bouchez voor voldongen feiten en heeft hij eerst al het Paleis ingelicht over de deal. Dat Magnette, die paars-geel met zijn J’en ai marre nog maar net ferm begraven had, nu als redder des vaderlands zou optreden, steekt bij Bouchez, die met Magnette strijdt om het marktleiderschap in Franstalig België. De deal houdt ook in dat de MR flink veel macht en kabinetten verliest. Bouchez zou ook de premier moeten laten schieten. De partij is al overbedeeld met onder meer het Europees presidentschap (Charles Michel) en de eurocommissaris (Didier Reynders). Waarom moet de partij dat allemaal slikken in ruil voor een onzeker avontuur van een jaar? Sophie Wilmès kwam net op toerental, oordeelt Bouchez. Rousseau zit *samen met Magnette, Bouchez en Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten om de puzzel te leggen. Zonder veel resultaat.
Zaterdag: paarse deal MR en PS
Aan Vlaamse kant wacht men ondertussen al meer dan 24 uur om uit de startblokken te schieten. Maar de PS en de MR blijven met de voeten slepen. ’s Ochtends schudt Rousseau op Twitter aan de boom. ‘Si rien ne bouge aujourd’hui, il n’y aura rien lundi. Ce serait inacceptable. Gedaan met veto’s en ego’s. Als iedereen nog maar beetje goede wil toont, kan er vandaag iets gebeuren.’
In de late namiddag voert De Wever de druk verder op door de deal van donderdag openlijk te communiceren aan de Vlaamse media. De N-VA schuift zelfs De Wever als premier naar voren. Het is een boud voorstel om de rest uit de tent te lokken. Maar dreigt De Wever zo de zaken niet te bruuskeren? Even later communiceert de PS dat het niet van *‘gezond verstand’ zou getuigen om een kapitein te verwisselen midden in de storm. Wilmès blijft dus, met de zegen van Mag*nette. Een noodregering met De Wever aan het roer is ook voor het PS-kopstuk te veel om aan de achterban voor te leggen.
Maar het idee van de noodregering zelf blijft op dat moment toch nog overeind. ’s Avonds schuiven alle betrokken partijen aan tafel voor de eerste paars-*gele plenaire onderhandeling sinds de verkiezingen van 26 mei 2019. De deal blijft op koers, zeker wanneer blijkt dat de N-VA toch kan leven met Wilmès als premier van een tienkoppig kabinet. Het betekent wel dat de MR vier van zijn vijf overige ministersposten moet inleveren. De PS landt op drie ministers, de N-VA twee en de andere Vlaamse partijen elk één. Meteen wacht bij Open VLD ook de exit van Alexander De Croo uit de federale regering, waar het ondoenbaar lijkt om Maggie De Block nu te vervangen op Volksgezondheid.
Om 1 uur ’s nachts verlaten de N-VA en CD&V de onderhandelingen. De paarse partijen blijven napraten. In de uren die volgen, veranderen de MR en de PS het geweer compleet van schouder, mede onder impuls van Jean-Marc Nollet, de covoorzitter van Ecolo dat samen met MR en PS de Waalse regering vormt. Nollet waarschuwt Bouchez en Magnette dat hij de noodregering geen cadeaus zal doen. Hij wil niet toekijken vanuit de oppositie hoe de rest met de pluimen gaat lopen en legt de piste op tafel om, samen met de PS en Groen, vanuit de oppositie de regering in lopende zaken te steunen. Die heeft dan een parlementaire meerderheid zonder de N-VA.
Voor de PS en de MR komen de zetels van de groenen als geroepen. De MR kan al zijn ministers houden, Magnette riskeert geen interne scheuring door met de N-VA in zee te gaan en kan zich toch opwerpen als ‘redder van de natie’. Meer zelfs, de Vivaldi-coalitie van groenen, liberalen, socialisten en CD&V kan zo sluipenderwijs in stelling worden gebracht, ondanks aanhoudend verzet bij CD&V-voorzitter Joachim Coens. CD&V zit immers vast in de regering, waar Pieter De Crem hoogdagen beleeft als minister van Binnenlandse Zaken.
Zondag: de dolk en de volmacht
Om 10 uur komen de zogenaamde sherpa’s van alle betrokken partijen desondanks samen om verder te schaven aan een tekst die vanaf 14 uur onderhandeld zou gaan worden door de paars-gele partijen. Bedoeling is om tot de finish te gaan. De verdeling van het aantal ministers wordt nog eens telefonisch kortgesloten. Ondertussen krijgt Magnette op een elektronisch partijbureau nu duide*lijker te horen dat een deal met de N-VA intern niet dreigt te passeren.
Rond 11 uur lekt de deal van Nollet, Bouchez en Magnette van de nacht daarvoor uit. Een zichtbaar aangeslagen Jan Jambon (N-VA) verneemt live in de studio van De Zevende Dag wat er op til staat. ‘U ziet mij niet snel boos, maar ik ben het nu wel. Er was een entente. Dit gedrag is onverantwoord.’ Op de middag passeren Magnette, Nollet en Bouchez een voor een in de studio van RTL om de piste van een noodregering aan flarden te schieten. De Wever wordt neergesabeld als een onverantwoord politicus die de coronacrisis misbruikt om toch maar premier te kunnen worden en een staatshervorming door te voeren. Net zoals *Julius Caesar wacht hem een dolkstoot op de iden van maart. Bouchez bedankt Magnette en Nollet voor hun steun en ‘staatsmanschap’. Bij de N-VA valt de mond open bij wat omschreven wordt als een ‘Franstalige machtsgreep op basis van leugens’.

Maar niet alleen de N-VA is misnoegd. Alle Vlaamse partijen blijken in snelheid genomen, ook de SP.A. Alleen Groen is mee in het verhaal. ‘Vanuit het parlement steunen wij Sophie Wilmès en de regering in lopende zaken in de aanpak van de coronacrisis’, tweet voorzitster Meyrem Almaci. Rousseau is ziedend over de soloslim van Magnette, nadat hij zelf aan de basis van de toenadering tot de N-VA had gelegen. Rousseau wil bovendien in Vlaanderen het verschil kunnen maken met Groen, wat nu gedwarsboomd wordt. ‘Terwijl mensen vechten voor hun leven en mensen vechten voor de levens van anderen, vechten sommige politici alleen voor zichzelf of voor hun partij. Ik ben gedegouteerd’, schrijft hij zijn frustratie van zich af op Twitter. De SP.A, maar ook CD&V willen niet zomaar buigen voor het Franstalig ‘dictaat’.
Toch zitten alle voorzitters in de namiddag opnieuw samen. Tegen de late avond schuiven zelfs de groenen aan. Op de tafel ligt een Belgisch compromis à la Magritte. Een minderheidsregering in *lopende zaken krijgt een tijdelijke volmacht om corona aan te pakken.