Ik heb het niet voor awkward humor. Ik heb teveel last van plaatsvervangende schaamte om het nog leuk te vinden. Toen Netflix een paar jaar geleden volop scoorde met Chewing Gum van Michaela Coel, liet ik die beker na tien minuten aan mij voorbij gaan. Toch bleef ik de naam van Coel zien passeren als in het oog te houden schrijf- en acteertalent en toen Netflix met Black Earth Rising kwam, werd ik als een magneet aangetrokken.
Black Earth Rising is een limited series van acht afleveringen die integraal op Netflix te bekijken is.
Het verleden is niet dood, het is zelfs niet het verleden
BER is wat je kan noemen a rare beast in dat er gekozen is voor een achtergrond rond een algemeen bekend gebeuren maar waar we eigenlijk, bij nader inzien, toch niet zoveel van weten: de genocide in Rwanda. Je duikt er in met een vrij duidelijk idee van wat je weet, het was tenslotte voldoende in het nieuws, om er achter te komen dat je eigenlijk niks weet (Jon Snow?) Je kent het Europees verhaal en de Europese mening maar de feitelijke spelers, zowel dader als slachtoffer, zijn voor velen onder ons oppervlakkige schetsen gebleven. Ongenuanceerd goed en slecht. We wrijven in onze handen vol spijt, zelfs niet in staat om het respect te tonen van een menselijk drama aan de feitelijke mensen te laten toebehoren. In Black Earth Rising komen ze allemaal voorbij: dader, slachtoffer, kolonist, wie wanhopig wil vergeten en wie kost wat kost wil onthouden, wie wraak wil en wie denkt van zijn lot te kunnen wegwandelen.
Tussen 7 april en 15 juli 1994 bereikt de burgeroorlog in Rwanda (die al sinds 1990 bezig is) een absoluut dieptepunt in bloedvergieten. Op amper 100 dagen komen tussen het half miljoen en de achthonderdduizend Tutsis om het leven. De Tutsi waren traditioneel de meer gegoede klasse (al moet dat gemodereerd gezien worden, vanaf meer dan tien koeien werd men indertijd door Belgische kolonisten al als Tutsi gezien) en zij waren het doelwit van hun tegenhangers, de Hutu-bevolking. Toen een groep Tutsi vanuit Oeganda het land binnenviel om eens en voor altijd effectief de macht te grijpen, kwam het tot een burgeroorlog waar geen van beide partijen er in slaagde een beslissende overhand te krijgen. Het kwam tot een - zwak - vredesakkoord begin 1993 maar toen de Hutu-president Habyarimana vermoord werd, kwam het land in een leiderloze chaos terecht. Overal begon een bruut opjagen en afslachten van Tutsis. In kerken en scholen was men niet veilig. Buren keerden zich tegen buren en de machete was veelal koning. De wereld was op de hoogte van het bloedvergieten, maar niemand zag het zitten om zich in het conflict te mengen. Sommige landen zoals België en Amerika zaten nog met vermoordde soldaten in de maag en over het algemeen was het gewoon ‘geen belangrijk land’. Lang leve wereldlijke eenheid dus … Uiteindelijk slaagden de binnengevallen Tutsis er in om de meeste macht te veroveren en de génocidaires naar Zaïre te doen vluchten. Een land met bijna onoverkoombaar trauma bleef achter.
Schuld en verantwoordelijkheid, een complexe vraag
In BER volgen we Kate Ashby, een jonge advocate die als kind de moordpartij op een Tutsi-gemeenschap overleefde. Zij werd geadopteerd door Eve, een high profile advocate. Al heeft Kate een prima leven, het trauma van haar eerste levensjaren blijft bij haar. Ze weet zelfs de naam niet die haar echte moeder haar gegeven had. Wanneer Eve een zaak aanneemt voor het Internationaal Gerechtshof, komt de relatie tussen moeder en dochter in een storm terecht. Eve gaat procederen tégen een Tutsi-generaal die kindsoldaten in zijn leger gebruikte. Volgens Kate is de man eerder een held die deed wat nodig was om wandaden tegen te gaan. Een dramatische gebeurtenis en de ontmoeting met een jongeman die net als zij een kind-slachtoffer van de burgeroorlog was, drijven de jonge vrouw er toe om op onderzoek te gaan naar haar ware afkomst en de omstandigheden waardoor ze bij Eve terechtgekomen is. Haar zoektocht brengt haar bij een hele resem aan spelers in een spel dat duidelijk nog niet afgewerkt is en waar sommigen heel ver voor gaan om verborgen te houden. Zal Rwanda haar geheimen prijs geven?
Dit is geen licht programma. Ook al zit er een fictief complot in, de basis ligt in een gitzwarte bladzijde van de geschiedenis. Je moet hier dan ook af en toe wel even aan suspension of disbelief doen, voor een serie van acht afleveringen gaat men het drama een paar niveaus opdrijven maar het wérkt. Er zit ook een geanimeerd element in dat het verhaal van een kleine Rwandese vertelt en zorgt voor een emotioneel maar sereen element. Je ziet Michaela Coel als Kate Ashby. Coel is, zoals reeds gezegd, een van de brightest new things op vlak van zowel creëren en acteren. Naast haar fel gesmaakte debuut Chewing Gum en het fantastische I May Destroy You, is ze hier schitterend als jonge vrouw met een brandende woede die ze een plaats moet zien te geven. Coel’s mentor is Michael Ennis, de onnavolgbare John Goodman. Hij slaagt er in om van zijn personage een verluchting te maken in de zware verhaallijnen zonder de zaken tot een klucht te herleiden. Verder zien we ook Noma Dumezweni (Mary Poppins Returns, Dirty Pretty Things) als Rwandese oppositiestrijdster met zwaar verleden, Lucian Msamati (The Score, The Good Liar) als David Runihura, die geheimen begraven wil houden, Emmanuel Imani (Cobra, Hold the Dark) als Florence Karamera, de ex-kindsoldaat die Kate probeert te helpen en Abena Ayivor (Machine Gun Preacher, The Good Lie) als Bibi Mundanzi, presidente van Rwanda die een heel fijne lijn tussen heden en verleden moet bewandelen.
Black Earth Rising is een limited series van acht afleveringen die integraal op Netflix te bekijken is.
Het verleden is niet dood, het is zelfs niet het verleden
BER is wat je kan noemen a rare beast in dat er gekozen is voor een achtergrond rond een algemeen bekend gebeuren maar waar we eigenlijk, bij nader inzien, toch niet zoveel van weten: de genocide in Rwanda. Je duikt er in met een vrij duidelijk idee van wat je weet, het was tenslotte voldoende in het nieuws, om er achter te komen dat je eigenlijk niks weet (Jon Snow?) Je kent het Europees verhaal en de Europese mening maar de feitelijke spelers, zowel dader als slachtoffer, zijn voor velen onder ons oppervlakkige schetsen gebleven. Ongenuanceerd goed en slecht. We wrijven in onze handen vol spijt, zelfs niet in staat om het respect te tonen van een menselijk drama aan de feitelijke mensen te laten toebehoren. In Black Earth Rising komen ze allemaal voorbij: dader, slachtoffer, kolonist, wie wanhopig wil vergeten en wie kost wat kost wil onthouden, wie wraak wil en wie denkt van zijn lot te kunnen wegwandelen.
Tussen 7 april en 15 juli 1994 bereikt de burgeroorlog in Rwanda (die al sinds 1990 bezig is) een absoluut dieptepunt in bloedvergieten. Op amper 100 dagen komen tussen het half miljoen en de achthonderdduizend Tutsis om het leven. De Tutsi waren traditioneel de meer gegoede klasse (al moet dat gemodereerd gezien worden, vanaf meer dan tien koeien werd men indertijd door Belgische kolonisten al als Tutsi gezien) en zij waren het doelwit van hun tegenhangers, de Hutu-bevolking. Toen een groep Tutsi vanuit Oeganda het land binnenviel om eens en voor altijd effectief de macht te grijpen, kwam het tot een burgeroorlog waar geen van beide partijen er in slaagde een beslissende overhand te krijgen. Het kwam tot een - zwak - vredesakkoord begin 1993 maar toen de Hutu-president Habyarimana vermoord werd, kwam het land in een leiderloze chaos terecht. Overal begon een bruut opjagen en afslachten van Tutsis. In kerken en scholen was men niet veilig. Buren keerden zich tegen buren en de machete was veelal koning. De wereld was op de hoogte van het bloedvergieten, maar niemand zag het zitten om zich in het conflict te mengen. Sommige landen zoals België en Amerika zaten nog met vermoordde soldaten in de maag en over het algemeen was het gewoon ‘geen belangrijk land’. Lang leve wereldlijke eenheid dus … Uiteindelijk slaagden de binnengevallen Tutsis er in om de meeste macht te veroveren en de génocidaires naar Zaïre te doen vluchten. Een land met bijna onoverkoombaar trauma bleef achter.
Schuld en verantwoordelijkheid, een complexe vraag
In BER volgen we Kate Ashby, een jonge advocate die als kind de moordpartij op een Tutsi-gemeenschap overleefde. Zij werd geadopteerd door Eve, een high profile advocate. Al heeft Kate een prima leven, het trauma van haar eerste levensjaren blijft bij haar. Ze weet zelfs de naam niet die haar echte moeder haar gegeven had. Wanneer Eve een zaak aanneemt voor het Internationaal Gerechtshof, komt de relatie tussen moeder en dochter in een storm terecht. Eve gaat procederen tégen een Tutsi-generaal die kindsoldaten in zijn leger gebruikte. Volgens Kate is de man eerder een held die deed wat nodig was om wandaden tegen te gaan. Een dramatische gebeurtenis en de ontmoeting met een jongeman die net als zij een kind-slachtoffer van de burgeroorlog was, drijven de jonge vrouw er toe om op onderzoek te gaan naar haar ware afkomst en de omstandigheden waardoor ze bij Eve terechtgekomen is. Haar zoektocht brengt haar bij een hele resem aan spelers in een spel dat duidelijk nog niet afgewerkt is en waar sommigen heel ver voor gaan om verborgen te houden. Zal Rwanda haar geheimen prijs geven?
De wereld was op de hoogte van het bloedvergieten, maar niemand zag het zitten om zich in het conflict te mengen.
Dit is geen licht programma. Ook al zit er een fictief complot in, de basis ligt in een gitzwarte bladzijde van de geschiedenis. Je moet hier dan ook af en toe wel even aan suspension of disbelief doen, voor een serie van acht afleveringen gaat men het drama een paar niveaus opdrijven maar het wérkt. Er zit ook een geanimeerd element in dat het verhaal van een kleine Rwandese vertelt en zorgt voor een emotioneel maar sereen element. Je ziet Michaela Coel als Kate Ashby. Coel is, zoals reeds gezegd, een van de brightest new things op vlak van zowel creëren en acteren. Naast haar fel gesmaakte debuut Chewing Gum en het fantastische I May Destroy You, is ze hier schitterend als jonge vrouw met een brandende woede die ze een plaats moet zien te geven. Coel’s mentor is Michael Ennis, de onnavolgbare John Goodman. Hij slaagt er in om van zijn personage een verluchting te maken in de zware verhaallijnen zonder de zaken tot een klucht te herleiden. Verder zien we ook Noma Dumezweni (Mary Poppins Returns, Dirty Pretty Things) als Rwandese oppositiestrijdster met zwaar verleden, Lucian Msamati (The Score, The Good Liar) als David Runihura, die geheimen begraven wil houden, Emmanuel Imani (Cobra, Hold the Dark) als Florence Karamera, de ex-kindsoldaat die Kate probeert te helpen en Abena Ayivor (Machine Gun Preacher, The Good Lie) als Bibi Mundanzi, presidente van Rwanda die een heel fijne lijn tussen heden en verleden moet bewandelen.
Conclusie
Het is altijd interessant om verder te kunnen kijken dan de klassieke slachtofferrol en zelfs het klassieke daderprofiel. Black Earth Rising gaat over een diep tragische geschiedenis, waar veel aan voorafging en waar de gevolgen na bijna dertig jaar nog steeds doorzinderen. Een diepe wonde geslagen in een volk dat er alleen door moet, want zelfs met beste bedoelingen kunnen wij het niet echt begrijpen. In dit geval heeft men er een vlot en intrigerend thrillerelement aan toegevoegd en dat maakt voor een kijkervaring die uw tijd waard is.
Pro
- Onderwerp komt niet vaak voor
- Animatie op een originele manier gebruikt
- Verhaal dat zeker breder gekend mag zijn
- Michaela Coel is one to watch
Con
- Het thriller-element durft botsen met de in waarheid gegronde context
8
Over deze serie
Beschikbaar vanaf
1 juni 2022
Genre
- Drama
- Misdaad
- Thriller
Speelduur
50 minuten
Regie
Hugo Blick
Cast
Michaela Coel, John Goodman, Noma Dumezweni, Lucian Msamata, Emmanuel Imani, ea
Uitgever
Netflix