Het klimaat is gepolariseerder dan vroeger, dat is zeker. Daarom dat het Grote Gelijk overal hardnekkiger wordt aangehangen. Dat is ook een beetje de paradox van deze tijd: meer dan ooit hebben we toegang tot voldoende nieuwsbronnen om voor onszelf een genuanceerd wereldbeeld te scheppen, maar daar valt vaak niet veel van te merken. De publieke opinie valt af te lezen van Facebook en het is weinig fraai.
Maar misschien overdrijf ik met dat beeld en was het vroeger niet per sé beter, maar gewoon ... anders?
Ik denk dat het verschil met vroeger is dat men vroeger gemakkelijker dingen kon verzwijgen die lastig te brengen waren. Som om hun eigen vel te redden, tegen het algemeen belang in (doofpot), maar soms gewoon ook omdat het verhaal niet gemakkelijk te brengen was maar er een "groter goed" was. Dat gebeurde soms expliciet (afspraken met de pers), maar vaak ook doordat het veel gemakkelijker was om iets te verzwijgen, omdat er geen honderden manieren waren waarom iets naar buiten kon komen.
In de memoires van Martens staat heel duidelijk beschreven dat ze de fameuze gesprekken in Poupehan konden voeren zonder dat een journalist in de buurt was, ondanks dat het wel geweten was dat ze daar zaten. Kan je dat nu bedenken dat een eerste minister, een bankier met een sociaal netwerk, de leider van de grootste vakbond en de baas van de nationale bank samenzitten en niemand van de journalisten daar naartoe gaat?
Nu kunnen journalisten die al dan niet stilzwijgende afspraak niet maken met die mannen, gewoon omdat er, niet noodzakelijk met slechte bedoelingen, voldoende "amateurjournalisten" hier ruchtbaarheid aan geven. En wie van kwade wil is, zou puur al het feit dat die gesprekken gevoerd worden, daar direct groot nieuws van maken en zo de mogelijkheden tot een goed compromis opblazen.
Ik vrees dat dit een beetje het probleem van België is: het compromismodel, waarbij soms grote beslissingen na rijp beraad en rustig overleg genomen konden worden, is door sociale media en téveel pers moeilijk nog realiseerbaar. Elk compromis moet uit zoveel kleine aanpassingen bestaan zodat niemand meer een overwinning en vooral een nederlaag kan claimen, waardoor grondige hervormingen moeilijk zijn.
Soit, is dit dan de schuld van de pers? Deels, maar het is misschien de schuld van teveel pers, teveel aandacht langs alle kanten. Je kan natuurlijk in een land die persvrijheid hoog in het vaandel moet dragen geen beperkingen opleggen aan wie pers wil worden, dus hoe je dat oplost, geen idee.
Ik denk dat we vooral een manier moeten vinden hoe je kan maken dat serieuze journalistiek tijd krijgt om hun werk te doen en voldoende mensen kan bereiken, terwijl langs de andere kant de financiering van journalistiek en wie een belang heeft in media duidelijk moet zijn. Net zoals politici hun bronnen van inkomens bekend moeten maken, moet iemand die > X% aandelen heeft in een mediabedrijf dat mss ook maar doen. Dat zou al wat schimmigheid wegwerken + moeten mediabedrijven zelf hun inkomsten publiek maken. Dat zou de schimmigheid van 'journalisten' zoals die van 't scheldt wegwerken.
Pas op, dit is een gevaarlijk evenwicht: je moet natuurlijk de pers ook pers kunnen laten blijven. Als een krant gefinancierd wordt door bvb VOKA (voor alle duidelijkheid: ik denk niet dat scheldt geld krijgt van VOKA), dan moet dit kunnen, dat is geen drama. Maar dat moet je gewoon weten.
