Was er ooit twijfel dat deze review er zou komen? Natuurlijk niet. De meervoudige moordenaar: het blijft voor mij een fascinerend onderwerp waar ik niet mee ophou naar te kijken. Ik gebruik bewust niet de Engelse term, omdat ik wil aangeven dat ik absoluut besef dat hier geen heldenverering of coolfactor aan te pas komt. Ik wil mij niet profileren als groupie. Maar het blijft wel een materie waar ik altijd geboeid naar zal kijken. En ook wel veel van weet. Maar geen groupie. Nuts but not thát nuts. Met Netflix, Amazon, Disney en andere streamingdiensten tegenwoordig stevig vastgepoot in de meeste huishoudens, komt er meer content dan ooit tevoren op ons af en daar zit een meer dan behoorlijke portie moord en doodslag tussen. De appetijt voor nieuwe ontdekkingen blijft bij liefhebbers van het genre enorm en veel ondertussen vergeten zaken komen zo terug onder de aandacht. De grootheden blijven echter ook hun publiek trekken en content providers zijn altijd op zoek naar een nieuwe invalshoek.
Dahmer - of ‘Monster: The Jeffrey Dahmer Story - is nu te bekijken op Netflix. Er zijn tien afleveringen.
An unusual taste and a taste for the unusual
De meervo … - ach, laat ons toch maar serial killer of seriemoordenaar zeggen - moet al even lang bestaan als dat de mens bestaat. Het kan niet anders. De menselijke natuur heeft doorheen de tijd weliswaar plaats moeten ruimen voor maatschappelijk wenselijk gedrag, maar moord, doodslag, de vernietiging van onschuld en schoonheid komen allemaal in de natuur voor, dus statistisch gezien kan het niet anders dat er ook herhaaldelijke overtreders tussen zitten. Toch is het begrip ‘seriemoordenaar’ relatief nieuw, net als onze wil als maatschappij om dit fenomeen te erkennen en er openlijk over te praten. We zijn pas een dikke vijftig jaar bezig met het onderzoeken van deze specifieke problematiek, waaronder het in kaart brengen van de patronen en gedragingen, en het profileren van het wie en waarom. Er valt wel degelijk een lijn in te trekken, al is deze plastisch en constant in evolutie. Velen willen de moderne maatschappij als ondergang van een bepaald soort samenleving zien en de opkomst van dit soort gruwel daar aan koppelen. Mijns inziens is het er altijd al geweest, en is het gewoon de opkomst van wereldwijde media die ons dingen laat zien die we liever in de schaduw hadden gehouden.
In de jaren negentig bracht NBC naast de Tonight Show met Jay Leno ook de reeks Profiler. Een FBI agente werd gestalkt door een zekere Jack of All Trades. Zijn naam haalde hij uit het brede gamma technieken dat hij voor zijn moorden gebruikte. De reeks was spannend en zelfs interactief (je kon online zoeken naar Jacks website), maar ik weet nog hoe toen eindelijk het moment van de onthulling kwam, dat gevoel vooral een van teleurstelling was. Je zat namelijk twee seizoenen in volle spanning voor het scherm gekluisterd om deze ‘meester crimineel’ te ontmaskeren, die dan eigenlijk een eenvoudig mannetje bleek te zijn. En dat blijkt in het echt heel vaak net zo: doodsaaie waters, maar met gruwelijk diepe gronden. De show bracht wel het concept van de profiler in het algemeen bewustzijn.
What’s that smell, Jeff?
Het proberen profileren van een misdadiger is niet nieuw. Van het noteren van fysieke karakteristieken om te kunnen ‘voorspellen’ wie welk gedrag zou kunnen stellen, tot het maken van een lijst van gedragingen en eigenschappen om hooggeplaatste Nazis uit de massa oorlogsgevangenen te halen. Veel psychologen voelden zich geroepen en af en toe schoten zij ook wel raak, maar een volwaardige onderzoeksmethode liet op zich wachten tot de FBI in de jaren zestig de Behavioral Analysis Unit opzette. Dit had érg veel voeten in de aarde, en was voor velen een geval van ‘persoon is dolgedraaid, kan gebeuren’. Dat er een pathologie achter zat, was een brug te ver gedacht. Tegenwoordig zijn het BAU en andere gelijkaardige wereldwijde diensten gelukkig veel meer aanvaard en gerespecteerd. Alleen jammer dat er nog steeds elk jaar nieuw studiemateriaal bijkomt.
Ryan Murphy gaf ons Glee. Op vrij korte tijd een gigantische hype, maar ook net zo snel weer van de radar. Op dit moment is de reeks meer gekend omwille van het drama achter de schermen dan dat op tv. Dat Murphy echter veel meer in zijn mars had en van een heel ander kaliber dan de gleeks bleek te zijn, was zowel een verrassing als een opluchting (meer Glee had niemand nodig). In 2011 kwam hij met American Horror Story. Het verhaal van een op het eerste zicht klassiek gezin dat in een prachtig American Gothic huis ging wonen bleek elke week bomvol onverwachte en schrikwekkende wendingen te zitten. Het werd een gigantisch succes en lanceerde de carrière van Taissa Farmiga en Evan Peters. Vooral Peters werd door zijn vertolking van getormenteerde jongeman (bonus: heel aantrekkelijke jongeman) een ster. Hij kwam in andere AHS terug en telkens werden de verhaallijnen grotesker en de acteerprestaties beter. Evan Peters does a good disturbed. Dat Ryan Murphy hem boekte voor zijn nieuwste en meest controversiële project is dan ook niet meer dan logisch.
I should have stayed with God
Het moment waarop Evan Peters zich omdraait in de huid van Jeffrey Dahmer is eentje om de adem te doen stokken. De gelijkenis is treffend, en de ogen om rillingen van te krijgen. Qua introductie kan het tellen, al heeft hij dan nog geen woord gezegd. Dahmer is, dat heeft u misschien al opgevangen, niet ieders meug. Is het zo een gore verschrikking als waar gewag van gemaakt wordt? Nee, dat niet. Ook al ben ik wel wat gewoon op vlak van waargebeurde misdaad, dit is er niet ‘over’. Het volgt getrouw wat zich heeft voorgedaan, en de feiten waren nu eenmaal gruwelijk. Men had voor meer impliciete horror kunnen opteren, zoals bij de Bundy film, maar dat is niet de stijl van de ontwikkelaars, en het zou eigenlijk ook niet bij Dahmer passen. Het klinkt vreemd om dat onderscheid te maken bij twee even afschuwelijke personen, maar toch klopt het mijns inziens wel. Jeffrey Lionel Dahmer werd in 1960 in Milwaukee geboren. Tot zijn vierde levensjaar was hij een normaal kereltje, maar na een dubbele hernia-operatie veranderde zijn karakter naar erg introvert en getroebleerd. Volgens zijn vader moet er toen ergens schade zijn aangericht, maar veel duidelijkheid is daaromtrent nooit gekomen. De jonge Jeff had een fascinatie voor dode dieren en hun beenderen, en zijn vader, die dit als een aan te moedigen interesse in wetenschap zag, leerde hem dan ook beenderen verwijderen, bleken en bewaren. Tja, die man deed ook maar om goed te doen … Hoe ouder Dahmer werd (en we hebben het hier nog maar over veertien jaar oud), hoe ingewikkelder zijn mentale staat werd. Hij was homoseksueel, maar zijn fantasieën gingen razendsnel van BDSM over naar een nog meer complete onderwerping en het ontleden van partners. Tussen 1978 en 1991 zou dit tot zeventien moorden leiden, allemaal met onvoorstelbare elementen van mutilatie en kannibalisme.
Dahmer is geen gemakkelijke reeks om te bekijken. Er bekruipt de kijker van bij het begin een wee gevoel en dat blijft tien afleveringen lang hangen. Waarom moet je het dan echt wel zien? Omdat het niet louter om de moordenaar en zijn daden draait. Het verhaal van Dahmer is een spiegel, een zeer ongemakkelijke spiegel, voor onze maatschappij. De man woonde in een gebouw met veel zwart-Amerikaanse buren. De slachtoffers waren homoseksuele jonge mannen die grotendeels zwart of latino waren, of anders thuis niet echt welkom of verdoken leefden. De medebewoners van het gebouw, vooral de buurvrouw Glenda Cleveland, hoorden regelmatig bizarre en angstaanjagende geluiden en maakten gewag van een heel onaangename geur. Glenda belde heel vaak de politie. Vrienden of familie van vermiste jongens, die later bij Dahmer gevonden werden, belden ook vaak de politie. Steeds werd de boodschap summier genoteerd en kort nadien in de vuilnisbak gegooid. Er was een bloedend, naakt slachtoffer dat ontsnapte nodig om een agent over de drempel van Dahmer te krijgen. De buurt en de sociale laag waaruit de vragen en klachten kwamen, waren voor het politiekorps van Milwaukee geen prioriteit. Een gegeven dat meer regel dan uitzondering was in het Amerika van toen en waar ze nu nog vaak niet van onderuit geraken. Dahmer is een in bloed gedrenkt bewijs van hoever iemand kan gaan als de hulpdiensten de andere kant opkijken.
Naast Evan Peters bestaat de cast ook uit Niecy Nash (Reno 911, Never Have I Ever), die als Glenda Cleveland voor de vertolking van haar carrière tot nu toe zorgt. De frustratie, angst en woede van Cleveland spatten van het scherm. Vader Lionel Dahmer wordt gespeeld door Richard Jenkins (The Shape of Water, Burn After Reading). Die merkte wel dat er iets met zijn zoon gaande was, maar moest ook met een mentaal onstabiele echtgenote zien om te gaan in een tijd wanneer zoiets nog binnenkamers moest blijven en pillen de enige go-to waren. Eighties icoon Molly Ringwald speelt Shari, de stiefmoeder van Jeff. De serie is hard, er wordt weinig van de gruwel uit de weg gegaan, en toont hoe iemand kan uitgroeien tot een monster in menselijke vorm. Dahmer was een nette, blanke jongen en dat was voldoende om met veel, heel veel, weg te kunnen komen.
Dahmer - of ‘Monster: The Jeffrey Dahmer Story - is nu te bekijken op Netflix. Er zijn tien afleveringen.
An unusual taste and a taste for the unusual
De meervo … - ach, laat ons toch maar serial killer of seriemoordenaar zeggen - moet al even lang bestaan als dat de mens bestaat. Het kan niet anders. De menselijke natuur heeft doorheen de tijd weliswaar plaats moeten ruimen voor maatschappelijk wenselijk gedrag, maar moord, doodslag, de vernietiging van onschuld en schoonheid komen allemaal in de natuur voor, dus statistisch gezien kan het niet anders dat er ook herhaaldelijke overtreders tussen zitten. Toch is het begrip ‘seriemoordenaar’ relatief nieuw, net als onze wil als maatschappij om dit fenomeen te erkennen en er openlijk over te praten. We zijn pas een dikke vijftig jaar bezig met het onderzoeken van deze specifieke problematiek, waaronder het in kaart brengen van de patronen en gedragingen, en het profileren van het wie en waarom. Er valt wel degelijk een lijn in te trekken, al is deze plastisch en constant in evolutie. Velen willen de moderne maatschappij als ondergang van een bepaald soort samenleving zien en de opkomst van dit soort gruwel daar aan koppelen. Mijns inziens is het er altijd al geweest, en is het gewoon de opkomst van wereldwijde media die ons dingen laat zien die we liever in de schaduw hadden gehouden.
In de jaren negentig bracht NBC naast de Tonight Show met Jay Leno ook de reeks Profiler. Een FBI agente werd gestalkt door een zekere Jack of All Trades. Zijn naam haalde hij uit het brede gamma technieken dat hij voor zijn moorden gebruikte. De reeks was spannend en zelfs interactief (je kon online zoeken naar Jacks website), maar ik weet nog hoe toen eindelijk het moment van de onthulling kwam, dat gevoel vooral een van teleurstelling was. Je zat namelijk twee seizoenen in volle spanning voor het scherm gekluisterd om deze ‘meester crimineel’ te ontmaskeren, die dan eigenlijk een eenvoudig mannetje bleek te zijn. En dat blijkt in het echt heel vaak net zo: doodsaaie waters, maar met gruwelijk diepe gronden. De show bracht wel het concept van de profiler in het algemeen bewustzijn.
What’s that smell, Jeff?
Het proberen profileren van een misdadiger is niet nieuw. Van het noteren van fysieke karakteristieken om te kunnen ‘voorspellen’ wie welk gedrag zou kunnen stellen, tot het maken van een lijst van gedragingen en eigenschappen om hooggeplaatste Nazis uit de massa oorlogsgevangenen te halen. Veel psychologen voelden zich geroepen en af en toe schoten zij ook wel raak, maar een volwaardige onderzoeksmethode liet op zich wachten tot de FBI in de jaren zestig de Behavioral Analysis Unit opzette. Dit had érg veel voeten in de aarde, en was voor velen een geval van ‘persoon is dolgedraaid, kan gebeuren’. Dat er een pathologie achter zat, was een brug te ver gedacht. Tegenwoordig zijn het BAU en andere gelijkaardige wereldwijde diensten gelukkig veel meer aanvaard en gerespecteerd. Alleen jammer dat er nog steeds elk jaar nieuw studiemateriaal bijkomt.
Dahmer is een spiegel, een zeer ongemakkelijke spiegel, voor onze maatschappij
Ryan Murphy gaf ons Glee. Op vrij korte tijd een gigantische hype, maar ook net zo snel weer van de radar. Op dit moment is de reeks meer gekend omwille van het drama achter de schermen dan dat op tv. Dat Murphy echter veel meer in zijn mars had en van een heel ander kaliber dan de gleeks bleek te zijn, was zowel een verrassing als een opluchting (meer Glee had niemand nodig). In 2011 kwam hij met American Horror Story. Het verhaal van een op het eerste zicht klassiek gezin dat in een prachtig American Gothic huis ging wonen bleek elke week bomvol onverwachte en schrikwekkende wendingen te zitten. Het werd een gigantisch succes en lanceerde de carrière van Taissa Farmiga en Evan Peters. Vooral Peters werd door zijn vertolking van getormenteerde jongeman (bonus: heel aantrekkelijke jongeman) een ster. Hij kwam in andere AHS terug en telkens werden de verhaallijnen grotesker en de acteerprestaties beter. Evan Peters does a good disturbed. Dat Ryan Murphy hem boekte voor zijn nieuwste en meest controversiële project is dan ook niet meer dan logisch.
I should have stayed with God
Het moment waarop Evan Peters zich omdraait in de huid van Jeffrey Dahmer is eentje om de adem te doen stokken. De gelijkenis is treffend, en de ogen om rillingen van te krijgen. Qua introductie kan het tellen, al heeft hij dan nog geen woord gezegd. Dahmer is, dat heeft u misschien al opgevangen, niet ieders meug. Is het zo een gore verschrikking als waar gewag van gemaakt wordt? Nee, dat niet. Ook al ben ik wel wat gewoon op vlak van waargebeurde misdaad, dit is er niet ‘over’. Het volgt getrouw wat zich heeft voorgedaan, en de feiten waren nu eenmaal gruwelijk. Men had voor meer impliciete horror kunnen opteren, zoals bij de Bundy film, maar dat is niet de stijl van de ontwikkelaars, en het zou eigenlijk ook niet bij Dahmer passen. Het klinkt vreemd om dat onderscheid te maken bij twee even afschuwelijke personen, maar toch klopt het mijns inziens wel. Jeffrey Lionel Dahmer werd in 1960 in Milwaukee geboren. Tot zijn vierde levensjaar was hij een normaal kereltje, maar na een dubbele hernia-operatie veranderde zijn karakter naar erg introvert en getroebleerd. Volgens zijn vader moet er toen ergens schade zijn aangericht, maar veel duidelijkheid is daaromtrent nooit gekomen. De jonge Jeff had een fascinatie voor dode dieren en hun beenderen, en zijn vader, die dit als een aan te moedigen interesse in wetenschap zag, leerde hem dan ook beenderen verwijderen, bleken en bewaren. Tja, die man deed ook maar om goed te doen … Hoe ouder Dahmer werd (en we hebben het hier nog maar over veertien jaar oud), hoe ingewikkelder zijn mentale staat werd. Hij was homoseksueel, maar zijn fantasieën gingen razendsnel van BDSM over naar een nog meer complete onderwerping en het ontleden van partners. Tussen 1978 en 1991 zou dit tot zeventien moorden leiden, allemaal met onvoorstelbare elementen van mutilatie en kannibalisme.
Dahmer was een nette, blanke jongen en dat was voldoende.
Dahmer is geen gemakkelijke reeks om te bekijken. Er bekruipt de kijker van bij het begin een wee gevoel en dat blijft tien afleveringen lang hangen. Waarom moet je het dan echt wel zien? Omdat het niet louter om de moordenaar en zijn daden draait. Het verhaal van Dahmer is een spiegel, een zeer ongemakkelijke spiegel, voor onze maatschappij. De man woonde in een gebouw met veel zwart-Amerikaanse buren. De slachtoffers waren homoseksuele jonge mannen die grotendeels zwart of latino waren, of anders thuis niet echt welkom of verdoken leefden. De medebewoners van het gebouw, vooral de buurvrouw Glenda Cleveland, hoorden regelmatig bizarre en angstaanjagende geluiden en maakten gewag van een heel onaangename geur. Glenda belde heel vaak de politie. Vrienden of familie van vermiste jongens, die later bij Dahmer gevonden werden, belden ook vaak de politie. Steeds werd de boodschap summier genoteerd en kort nadien in de vuilnisbak gegooid. Er was een bloedend, naakt slachtoffer dat ontsnapte nodig om een agent over de drempel van Dahmer te krijgen. De buurt en de sociale laag waaruit de vragen en klachten kwamen, waren voor het politiekorps van Milwaukee geen prioriteit. Een gegeven dat meer regel dan uitzondering was in het Amerika van toen en waar ze nu nog vaak niet van onderuit geraken. Dahmer is een in bloed gedrenkt bewijs van hoever iemand kan gaan als de hulpdiensten de andere kant opkijken.
Naast Evan Peters bestaat de cast ook uit Niecy Nash (Reno 911, Never Have I Ever), die als Glenda Cleveland voor de vertolking van haar carrière tot nu toe zorgt. De frustratie, angst en woede van Cleveland spatten van het scherm. Vader Lionel Dahmer wordt gespeeld door Richard Jenkins (The Shape of Water, Burn After Reading). Die merkte wel dat er iets met zijn zoon gaande was, maar moest ook met een mentaal onstabiele echtgenote zien om te gaan in een tijd wanneer zoiets nog binnenkamers moest blijven en pillen de enige go-to waren. Eighties icoon Molly Ringwald speelt Shari, de stiefmoeder van Jeff. De serie is hard, er wordt weinig van de gruwel uit de weg gegaan, en toont hoe iemand kan uitgroeien tot een monster in menselijke vorm. Dahmer was een nette, blanke jongen en dat was voldoende om met veel, heel veel, weg te kunnen komen.
Conclusie
Het zal niet iedereen zijn kopje thee zijn, er is op geen enkel moment echt te ontsnappen aan wat Jeffrey Dahmer gedaan heeft. Er wordt weliswaar gefictionaliseerd als het op sommige dialogen en interacties aangaat, wat er gebeurde toen de deuren van dat appartement dichtgingen zullen we nooit weten. De gelimiteerde duur van een serie maakt het per definitie moeilijk om zo diep te gaan als nodig zou zijn om alle nuances weer te geven. De prestaties van de acteurs zijn top zonder over the top, hier zal geen Dahmer fandom uit voortkomen. Zowel de steeds gestoorder wordenden psych van Jeffrey Dahmer als de frustratie van talloze stemmen die om hulp smeken en deze maar niet krijgen maken een origineel geheel en een verhaal dat toch moet gezien worden.
Pro
- Heel sterk acteerwerk
- Aandacht voor elementen buiten enkel de misdaad
Con
- Het is wel een beetje … gruwelijk.
8.5
Over deze serie
Beschikbaar vanaf
21 september 2022
Genre
- Biografie
- Drama
- Misdaad
- Thriller
Speelduur
55 minuten
Regie
Ryan Murphy
Cast
Evan Peters, Niecy Nash, Molly Ringwald, Richard Jenkins
Uitgever
Netflix
