White Goblin Games doet waar het goed in is: het uitbrengen van populaire Kickstarter-spellen in het Nederlands. Zo mochten we al genieten van de spellen uit de Westelijk Koninkrijk- en Noordzee-saga's, is Everdell een pareltje, staat Flamecraft op de planning en is nu Endless Winter: Paleoamericans beschikbaar. Die laatste werd zelfs beoordeeld als een van de beste Kickstarter-projecten uit 2020. Uiteraard konden we deze release dus niet laten liggen!
Bij het steunen van een Kickstarter-project is het niet altijd duidelijk of de game in een later stadium ook gewoon in de winkelrekken zal liggen en of dat in het Nederlands zal zijn. En als dat wel al bekend is, dan steekt de ontwerper van het Kickstarter-project in kwestie er nog wat Kickstarter-exclusieve zaken bij. Daarom ben ik snel geneigd geld naar het Kickstarter-platform te smijten. Dat deed ik ook bij Endless Winter: Paleoamericans. Die Engelstalige Kickstarter heb ik trouwens nog niet ontvangen. Gelukkig bracht White Goblin Games soelaas met hun Nederlandstalige versie van het spel. Momenteel is enkel het basisspel beschikbaar, terwijl de drie uitbreidingen binnenkort worden verwacht.
Heel heel heel lang geleden
Endless Winter zit in een doos die groter is dan de gemiddelde speldoos. Dat heeft uiteraard een reden, want dit bordspel bevat een pak aan content. Zo krijgt elke speler een tray met zijn of haar spelmateriaal in de gekozen kleur, zitten er een aantal mini's in Endless Winter en mag je je verwachten aan een pak kaarten, waaronder enkele om het spel solo te spelen. Enkele spelborden, tegels en fiches vullen het geheel aan. Ook vind je twee spelregelboekjes (eentje voor solo) terug en kun je op een blad zien hoe je alles weer netjes in de doos opbergt. Het spel wordt namelijk geleverd met een bijzonder handige insert en daar heb ik een zwak voor. Op dit vlak verdient White Goblin Games dus al een extra punt! Daarnaast zijn er nog een aantal optionele minimodules aanwezig voor spelers die een extra laag willen toevoegen aan het geheel.
In Endless Winter: Paleoamericans reis je 12.000 jaar terug in de tijd, waar je een stamleider bent die gedurende enkele generaties zijn stam wil uitbouwen tot de beste. Dit doe je onder andere door nieuwe gebieden te verkennen, dorpen en nederzettingen te bouwen en je bevolking uit te breiden. Ook staat het bouwen van megalieten op het programma en een spel in de ijstijd zou uiteraard niet compleet zijn zonder de bijhorende jacht op grote dieren. Wat denk je bijvoorbeeld van wolharige mammoeten, glyptodons en sabeltandtijgers. Dit gebeurt in vier rondes waarin elke speler drie keer aan de beurt komt, waarbij het op het einde van de ronde tijd is voor een extra fase. Winnen doe je door het halen van de hoogste score en daar zijn verschillende manieren voor.
Toen was er eens een oermens ...
Het spelbord, het dierenbord en het totembord worden op tafel geplaatst en de mammoetsteen komt op de rondeteller. De heilige stenen worden per tijdperk op het spelbord gelegd. Maak per stamsymbool een trekstapel van stamkaarten en leg deze onder het bord bij het juiste symbool. De dierkaarten worden geschud en het jachtgebied wordt gecreëerd door één kaart meer dan het aantal spelers open te leggen op het dierenbord. Stel het megalietenbord naar wens samen volgens de voorbeeldjes en maak daarna het terreinbord. Dit bord wordt samengesteld uit losse tegels die afhankelijk van het aantal spelers uit een andere samenstelling bestaat. Schud alle benodigde tegels en leg ze willekeurig open rond de basis terreintegel. Ook worden er twee trekstapels van cultuurkaarten gemaakt, waarbij aan de start van het spel acht kaarten open worden gelegd van het eerste tijdperk.
Elke speler krijgt z'n eigen tray met spelonderdelen, waarbij de nederzettingen, dorpen, megalieten en grondstofstenen op de juiste plek gezet moeten worden. De meest linkse nederzetting plaats je op de basis terreintegel. De scoresteen start op nul en elke speler krijgt een willekeurige stamhoofdkaart (je mag kiezen met welke zijde je speelt) en willekeurig een voorbereidingskaart en een overzichtskaart. Je neemt je miniatuur bij je en plaatst je stamsteen op het volgordespoor afhankelijk van het afgebeelde cijfer van je overzichtskaart. Je krijgt nog een aantal kaarten in je hand, terwijl de overige kaarten worden geschud. Daarvan wordt dan een trekstapel gemaakt. Neem hiervan nog twee kaarten, zodat je het spel start met vijf kaarten in je hand. Doordat de overzichtskaarten, stamhoofdkaarten en voorbereidingskaarten allemaal verschillend zijn en willekeurig worden uitgedeeld, start elke speler met een andere startopstelling.
... en die tekende een hert
Na de spelvoorbereiding is het tijd om in actie te schieten, zo'n 12.000 jaar geleden. Spelers komen in elk van de vier rondes drie keer aan beurt, waarbij aan het einde van de ronde afgesloten wordt met een eclipsfase. Tijdens je beurten kun je onder andere acties uitvoeren in de actiefase, waarbij je zoveel cultuur- en stamkaarten als je wil kunt spelen om onder andere gereedschap, voedsel of nieuwe kaarten te krijgen, of arbeid te verdienen bij stamkaarten. Arbeid is een belangrijk onderdeel in de eclipsfase, want degenen met de meeste arbeid komt bovenaan het volgordespoor te liggen. In de actiefase mag je ook een stamlid plaatsen om de bijhorende actie uit te voeren. Afgesloten wordt er gedaan met het afleggen van de gebruikte kaarten. Na je derde beurt mag je ook handkaarten spelen om een eclipsstapel te vormen.
De acties bestaan uit een aantal mogelijkheden, waaronder het jagen op dieren. Daarbij mag je open kaarten nemen of een kaart van de trekstapel nemen. Ook dierkaarten omdraaien in ruil voor voedsel en gereedschap behoort tot de mogelijkheden. Migreren is een belangrijk onderdeel als je focust op de eclipsfase, want je kunt enkele nederzettingen samenbrengen om een dorp te bouwen. Hiervoor krijg je dan invloed op bepaalde terreinen om terreinvoordeel in de eclipsfase te ontvangen. Het plaatsen van megalieten gebeurt op het megalietenbord. De neutrale grijze stenen leveren geen punten op, maar wel onmiddellijke bonussen. Het zijn de stenen in je spelerskleur die zorgen voor punten, dus let goed op hoe je jouw megalieten neerlegt. Ook andere spelers werken op datzelfde megalietenbord, waardoor zij punten kunnen afsnoepen. Uiteindelijk draait het allemaal om die zuurverdiende punten. Was dat 12.000 jaar geleden ook zo?
Joebadoebadoe
Ik zou nog veel meer over Endless Winter: Paleoamericans kunnen schrijven, maar dan wordt het een tekst van jewelste. Belangrijker is dat het bordspel van White Goblin Games er schitterend uitziet en ook behoorlijk vlot speelt. De doos en spelregels kunnen wat intimiderend overkomen, maar eigenlijk zit alles heel logisch in elkaar. Let wel op bij de eerste ronde van het eerste spel, want de hoeveelheid aan spelmateriaal en symbolen op zowel de kaarten als de diverse speelborden, zorgen ervoor dat de spelers in het begin wat overweldigd worden. Eens je wat meer vertrouwd geraakt met de symbolen, spelen de rondes na de eerste een stuk vlotter. De beurten zelf gaan dan uiteindelijk ook vlot, want er zijn geen ontelbare mogelijkheden en daardoor is de downtime voor andere spelers beperkt. Toch kun je dit spel niet catalogiseren als familiespel, ondanks de aanbevolen minimumleeftijd van twaalf jaar. Met een prijs van tachtig euro is het ook geen goedkoop spel, maar gezien je er heel wat voor in de plaats krijgt, is het wel terecht.
Ook de artwork verdient een pluim. Ik ben fan van artiest Mihajlo Dimitrievski en ken hem voornamelijk van zijn werk uit de spellen van uitgever Garphill Games, maar artwork is voor iedereen uiteraard subjectief. Het spelmateriaal is van bijzonder hoog niveau. De kaarten voelen bijzonder goed aan, de miniaturen zijn erg mooi en de spelersborden bestaan uit twee lagen, waardoor de aanwezige componenten niet omver gestoten kunnen worden. Ook de insert is een must bij een spel van dit kaliber. Alles zit mooi weggeborgen in plastic containertjes, waardoor niks los in de doos hoeft. Elke speler heeft ook z'n eigen tray met spelmateriaal, waardoor het opzetten en wegbergen van het spel verrassend vlot gaat.
Laat je trouwens niet tegenhouden door het dikkere spelregelboekje. Alles staat duidelijk uitgelegd, is voorzien van mooie afbeeldingen en staat in een logische volgorde. Dat laatste is niet altijd een evidentie bij sommige uitgevers. Binnenkort mag je ook nog drie uitbreidingen verwachten voor in totaal 69 euro (adviesprijs), dus gooi je dat bovenop het basisspel, kom je wel duur uit. Of de uitbreidingen het waard zijn, daar heb ik momenteel nog het raden naar. Hopelijk kunnen we op White Goblin Games rekenen om ook die extra content aan de tand te voelen.
Bij het steunen van een Kickstarter-project is het niet altijd duidelijk of de game in een later stadium ook gewoon in de winkelrekken zal liggen en of dat in het Nederlands zal zijn. En als dat wel al bekend is, dan steekt de ontwerper van het Kickstarter-project in kwestie er nog wat Kickstarter-exclusieve zaken bij. Daarom ben ik snel geneigd geld naar het Kickstarter-platform te smijten. Dat deed ik ook bij Endless Winter: Paleoamericans. Die Engelstalige Kickstarter heb ik trouwens nog niet ontvangen. Gelukkig bracht White Goblin Games soelaas met hun Nederlandstalige versie van het spel. Momenteel is enkel het basisspel beschikbaar, terwijl de drie uitbreidingen binnenkort worden verwacht.
Heel heel heel lang geleden
Endless Winter zit in een doos die groter is dan de gemiddelde speldoos. Dat heeft uiteraard een reden, want dit bordspel bevat een pak aan content. Zo krijgt elke speler een tray met zijn of haar spelmateriaal in de gekozen kleur, zitten er een aantal mini's in Endless Winter en mag je je verwachten aan een pak kaarten, waaronder enkele om het spel solo te spelen. Enkele spelborden, tegels en fiches vullen het geheel aan. Ook vind je twee spelregelboekjes (eentje voor solo) terug en kun je op een blad zien hoe je alles weer netjes in de doos opbergt. Het spel wordt namelijk geleverd met een bijzonder handige insert en daar heb ik een zwak voor. Op dit vlak verdient White Goblin Games dus al een extra punt! Daarnaast zijn er nog een aantal optionele minimodules aanwezig voor spelers die een extra laag willen toevoegen aan het geheel.
Endless Winter stuurt je 12.000 jaar terug in de tijd.
In Endless Winter: Paleoamericans reis je 12.000 jaar terug in de tijd, waar je een stamleider bent die gedurende enkele generaties zijn stam wil uitbouwen tot de beste. Dit doe je onder andere door nieuwe gebieden te verkennen, dorpen en nederzettingen te bouwen en je bevolking uit te breiden. Ook staat het bouwen van megalieten op het programma en een spel in de ijstijd zou uiteraard niet compleet zijn zonder de bijhorende jacht op grote dieren. Wat denk je bijvoorbeeld van wolharige mammoeten, glyptodons en sabeltandtijgers. Dit gebeurt in vier rondes waarin elke speler drie keer aan de beurt komt, waarbij het op het einde van de ronde tijd is voor een extra fase. Winnen doe je door het halen van de hoogste score en daar zijn verschillende manieren voor.
Toen was er eens een oermens ...
Het spelbord, het dierenbord en het totembord worden op tafel geplaatst en de mammoetsteen komt op de rondeteller. De heilige stenen worden per tijdperk op het spelbord gelegd. Maak per stamsymbool een trekstapel van stamkaarten en leg deze onder het bord bij het juiste symbool. De dierkaarten worden geschud en het jachtgebied wordt gecreëerd door één kaart meer dan het aantal spelers open te leggen op het dierenbord. Stel het megalietenbord naar wens samen volgens de voorbeeldjes en maak daarna het terreinbord. Dit bord wordt samengesteld uit losse tegels die afhankelijk van het aantal spelers uit een andere samenstelling bestaat. Schud alle benodigde tegels en leg ze willekeurig open rond de basis terreintegel. Ook worden er twee trekstapels van cultuurkaarten gemaakt, waarbij aan de start van het spel acht kaarten open worden gelegd van het eerste tijdperk.
Elke speler krijgt z'n eigen tray met spelonderdelen, waarbij de nederzettingen, dorpen, megalieten en grondstofstenen op de juiste plek gezet moeten worden. De meest linkse nederzetting plaats je op de basis terreintegel. De scoresteen start op nul en elke speler krijgt een willekeurige stamhoofdkaart (je mag kiezen met welke zijde je speelt) en willekeurig een voorbereidingskaart en een overzichtskaart. Je neemt je miniatuur bij je en plaatst je stamsteen op het volgordespoor afhankelijk van het afgebeelde cijfer van je overzichtskaart. Je krijgt nog een aantal kaarten in je hand, terwijl de overige kaarten worden geschud. Daarvan wordt dan een trekstapel gemaakt. Neem hiervan nog twee kaarten, zodat je het spel start met vijf kaarten in je hand. Doordat de overzichtskaarten, stamhoofdkaarten en voorbereidingskaarten allemaal verschillend zijn en willekeurig worden uitgedeeld, start elke speler met een andere startopstelling.
... en die tekende een hert
Na de spelvoorbereiding is het tijd om in actie te schieten, zo'n 12.000 jaar geleden. Spelers komen in elk van de vier rondes drie keer aan beurt, waarbij aan het einde van de ronde afgesloten wordt met een eclipsfase. Tijdens je beurten kun je onder andere acties uitvoeren in de actiefase, waarbij je zoveel cultuur- en stamkaarten als je wil kunt spelen om onder andere gereedschap, voedsel of nieuwe kaarten te krijgen, of arbeid te verdienen bij stamkaarten. Arbeid is een belangrijk onderdeel in de eclipsfase, want degenen met de meeste arbeid komt bovenaan het volgordespoor te liggen. In de actiefase mag je ook een stamlid plaatsen om de bijhorende actie uit te voeren. Afgesloten wordt er gedaan met het afleggen van de gebruikte kaarten. Na je derde beurt mag je ook handkaarten spelen om een eclipsstapel te vormen.
Endless Winter combineert diverse spelmechanismes.
De acties bestaan uit een aantal mogelijkheden, waaronder het jagen op dieren. Daarbij mag je open kaarten nemen of een kaart van de trekstapel nemen. Ook dierkaarten omdraaien in ruil voor voedsel en gereedschap behoort tot de mogelijkheden. Migreren is een belangrijk onderdeel als je focust op de eclipsfase, want je kunt enkele nederzettingen samenbrengen om een dorp te bouwen. Hiervoor krijg je dan invloed op bepaalde terreinen om terreinvoordeel in de eclipsfase te ontvangen. Het plaatsen van megalieten gebeurt op het megalietenbord. De neutrale grijze stenen leveren geen punten op, maar wel onmiddellijke bonussen. Het zijn de stenen in je spelerskleur die zorgen voor punten, dus let goed op hoe je jouw megalieten neerlegt. Ook andere spelers werken op datzelfde megalietenbord, waardoor zij punten kunnen afsnoepen. Uiteindelijk draait het allemaal om die zuurverdiende punten. Was dat 12.000 jaar geleden ook zo?
Joebadoebadoe
Ik zou nog veel meer over Endless Winter: Paleoamericans kunnen schrijven, maar dan wordt het een tekst van jewelste. Belangrijker is dat het bordspel van White Goblin Games er schitterend uitziet en ook behoorlijk vlot speelt. De doos en spelregels kunnen wat intimiderend overkomen, maar eigenlijk zit alles heel logisch in elkaar. Let wel op bij de eerste ronde van het eerste spel, want de hoeveelheid aan spelmateriaal en symbolen op zowel de kaarten als de diverse speelborden, zorgen ervoor dat de spelers in het begin wat overweldigd worden. Eens je wat meer vertrouwd geraakt met de symbolen, spelen de rondes na de eerste een stuk vlotter. De beurten zelf gaan dan uiteindelijk ook vlot, want er zijn geen ontelbare mogelijkheden en daardoor is de downtime voor andere spelers beperkt. Toch kun je dit spel niet catalogiseren als familiespel, ondanks de aanbevolen minimumleeftijd van twaalf jaar. Met een prijs van tachtig euro is het ook geen goedkoop spel, maar gezien je er heel wat voor in de plaats krijgt, is het wel terecht.
Ook de artwork verdient een pluim. Ik ben fan van artiest Mihajlo Dimitrievski en ken hem voornamelijk van zijn werk uit de spellen van uitgever Garphill Games, maar artwork is voor iedereen uiteraard subjectief. Het spelmateriaal is van bijzonder hoog niveau. De kaarten voelen bijzonder goed aan, de miniaturen zijn erg mooi en de spelersborden bestaan uit twee lagen, waardoor de aanwezige componenten niet omver gestoten kunnen worden. Ook de insert is een must bij een spel van dit kaliber. Alles zit mooi weggeborgen in plastic containertjes, waardoor niks los in de doos hoeft. Elke speler heeft ook z'n eigen tray met spelmateriaal, waardoor het opzetten en wegbergen van het spel verrassend vlot gaat.
Laat je trouwens niet tegenhouden door het dikkere spelregelboekje. Alles staat duidelijk uitgelegd, is voorzien van mooie afbeeldingen en staat in een logische volgorde. Dat laatste is niet altijd een evidentie bij sommige uitgevers. Binnenkort mag je ook nog drie uitbreidingen verwachten voor in totaal 69 euro (adviesprijs), dus gooi je dat bovenop het basisspel, kom je wel duur uit. Of de uitbreidingen het waard zijn, daar heb ik momenteel nog het raden naar. Hopelijk kunnen we op White Goblin Games rekenen om ook die extra content aan de tand te voelen.
Conclusie
Endless Winter: Paleoamericans is een uitdagend spel waarin iedereen in de huid kruipt van een stamhoofd zo'n 12.000 jaar geleden. Het is de bedoeling om met de meeste punten aan de haal te gaan om als overwinnaar uitgeroepen te worden. Daarvoor moet je onder andere jagen, migreren en ontwikkelen. Verwacht je aan een spel met veel mogelijkheden, schitterende componenten, fraai artwork en diverse spelmechanismen waaronder deck building en worker placement. Binnenkort worden er ook nog drie uitbreidingen verwacht, waardoor nog extra lagen aan het al uitgebreide spel worden toegevoegd.
Pro
- Bijzonder mooi spelmateriaal
- Duidelijke iconografie
- Thema is er niet zomaar opgeplakt
- Uitdagend
Con
- In het begin wat overweldigend
- Niet goedkoop (maar het wel waard)
8
Over
Uitgever
- White Goblin Games
Designer
Stan Kordonskiy
Aantal spelers
1-4
Tijdsduur
60-120 minuten
